از من تقاضا كردى كتابى بنويسيم كه شامل جميع علوم دينى از گفتار امام باقر و صادق عليهماالسلام و سنّت هاى استوارى كه بايد طبق آن عمل كرد، بوده باشد». ۱
در پايان يادآورى مى شود كه : «من اين تصنيفم را با كتاب عقل و فضايل علم و بلندى درجه و ارجمندى دانشمندان و نقص جهل و پستى و بى ارزشى جاهلان شروع مى كنم ؛ زيرا عقل ، محورى است كه همه مدار بر آن است و سود و زيان ، و ثواب و كيفر ، متوجّه اوست». ۲
الكافى ، از مهم ترين آثار كلينى و حتّى جامعه شيعى به شمار مى رود كه مشتمل بر سى كتاب است . اوّلين آن ، عقل و جهل و دومى ، فضل علم و سپس توحيد و آخرين آن ، روضه است . وى بر اساس نيازى كه احساس كرد ، متحمّل رنج ها و سختى ها گرديد و مسافرت هاى زيادى انجام داد تا بتواند احاديث معصومان عليهم السلام را از مكان هاى مختلف سرزمين اسلامى ، گردآورى نمايد و بدين شكل ، پاسخگوى نيازهاى جامعه اسلامى باشد .
اين موضوع ، بسيار جالب توجّه است كه در آغاز قرون وسطا كه اروپا در جهل و بى خبرى به سر مى بُرد ، در سراسر دنياى اسلام ، دانشمندان مسلمان به فراگيرى و انتشار علم و دانش اشتغال داشتند ، آن هم به اين گونه كه در بزرگ ترين و معتبرترين كتاب حديث شيعيان، نخستين كتاب ، مشتمل بر بحث عقل و دفاع از عقل ، مقام و ارزش و به كار بستن نيروى فكر و خرد و نكوهش از جهل و نادانى و بى اعتنايى به رهنمودهاى عقل خداداد قرار دارد.
پس از اين كه خواننده به اهميت عقل پى مى بَرَد، به جايگاه علم و دانش راهنمايى مى گردد و در اين زمان از عقل خدادادى و اهميت آن آگاه مى شود ، در پرتو آن به شناخت خداوند مى رسد و صفات خداوندگار را مى يابد . اين كتاب ، حاصل چندين
