در اين نگاه ، عقل همانند دين ، راه رستگارى را به انسان نشان مى دهد.

2. عقل و دين ، كامل كننده انسان و همديگر

در حديث 1 ، 13 و 23 و ... ، به اين موضوع اشاره شده است. از امام محمّدباقر عليه السلام نقل شده است كه فرمود:
چون خداوند ، عقل را آفريد ، او را به سخن آورده و فرمود: «پيش آى» . پيش آمد . فرمود : «بازگرد» . بازگشت. فرمود: «سوگند به عزّت و جلالم ! آفريده اى كه از تو نزدم دوستدارتر باشد ، نيافريدم . و تو را جز در وجود آنان كه دوستشان دارم ، كمال نبخشيدم . همانا كه فرمانم ، نهيَم، و كيفر و پاداشم متوجّه اوست . ^۱
صدر المتألّهين ، در تفسير اين روايت ، به استناد روايت ديگر مى گويد:
به تو [عقل] شناخته مى شوم و به تو مى گيرم و به تو مى بخشم و به تو كيفر و پاداش مى دهم . پس تمامى اينها ، حال پيغمبر صلى الله عليه و آله است ؛ چون هر كسى پيغمبر را به نبوّت و رسالت شناخت ، خداوند را آن گونه كه بايد ، شناخته است ، اگر چه او را هزار دليل بر معرفت الهى باشد . ^۲
در حديث 23 نيز امام صادق عليه السلام مى فرمايد :
پايه و مايه انسان ، عقل انسان است. انسان به واسطه عقل ، كمال مى يابد و آن ، راهنما و بيناكننده و كليد كار اوست . ^۳
در سخن ملّا صدرا ، عقل ، همان پيامبرى است كه هدفش ، رسالت پيغمبران است و اين كه انسان ها و كسانى كه خداوند دوستشان دارد، به واسطه عقل ، به كمال مى رسند ، در واقع مى تواند كامل كننده عقل و دين و انسان باشد ؛ چرا كه تا انسان ها كمال پيدا نكنند ، ديندار نمى شوند و تا انسان ديندار نشود ، خردمند نخواهد شد و سرانجام وقتى كه خردمند گرديد ، كمال خواهد يافت.