در بسيارى از آثار ملّاصدرا ، آمده است كه علم راستين را بايد از طريق وحى ، فرا گرفت . ^۱ معرفت و شناخت واقعى خداوند و روز قيامت ، از طريق نبوّت و پيامبران ، به دست مى آيد ؛ چون عقل آدمى براى درك اين حقايق ، كفايت نمى كند . ^۲ فلاسفه نيز صرفا با تكيه بر عقل خود نمى توانند از عهده شناخت نفس برآيند ؛ بلكه براى شناخت نفس ، فراگيرى مبانى وحيانى لازم است . ^۳

عقل و دين ، با هم متلازم اند

در شأن و عظمت نعمت عقل ، همين بس كه حيا و دين ، لازمه و همراه عقل اند . ^۴ عقل با حيا و دين ، لازم و ملزوم اند و از يكديگر جدا نمى شوند . پس خداوند ، به هر كس عقل عنايت مى كند ، حيا و دين هم عنايت كرده است و كسى را كه باحيا و متديّن مى يابيم ، بايد او را عاقل هم بدانيم . ^۵
تلازم ميان عقل و حيا و دين ، از روايت دوم كتاب عقل و جهل الكافى استفاده مى شود . در آن جا آمده كه اصبغ بن نباته ، از على عليه السلام روايت مى كند كه جبرئيل بر حضرت آدم عليه السلام نازل شد و گفت : «اى آدم! من مأمور شده ام كه تو را در انتخاب يكى از سه چيز ، مخيّر سازم . پس يكى را برگزين و دو تا را رها كن» . آدم گفت : «آن سه چيز چيست؟» . گفت : «عقل و حيا و دين» . آدم گفت : «عقل را برگزيدم» . جبرئيل ، به حيا و دين گفت : «شما باز گرديد و او را واگذاريد» . آن دو گفتند : «اى جبرئيل! ما مأموريم هر جا كه عقل باشد ، با او باشيم» . گفت : «ملازم شأن خود باشيد» و بالا رفت . ^۶