عقل و جهل در « الكافي » - صفحه 57

دين را خوب بفهميد ؛ زيرا هر كه دين را خوب نفهمد ، مانند صحراگرد است . خداوند در قرآن مى فرمايد : «تا در امر دين ، دانش اندوزند و چون بازگشتند ، قوم خود را بيم دهند . شايد كه آنها بترسند»۱ . ۲
امام صادق عليه السلام به بشير فرمود :
هر يك از اصحاب ما كه فهم دين ندارد ، خيرى ندارد . اى بشير! هر مردى از ايشان كه از نظر فهم دين ، بى نياز نباشد ، به ديگران محتاج مى شود و چون به آنها نيازمند شد ، او را در گمراهى خويش وارد مى كنند و او نمى فهمد . ۳
امام باقر عليه السلام فرمود :
راه رسيدن به كمال نهايى انسان ، سه چيز است : شناخت عميق دين ، صبر در برابر بلايا ، و تدبير صحيح حيات اقتصادى . ۴
كسى كه دين ندارد ، ايمن نيست و كسى كه عقل ندارد ، زندگى ندارد . حيات نَفْس ، به عقل و معرفت است ، همان طور كه حيات بدن ، به نفس است . از اين رو ، نمى توان به عقل ، بدون دين و دين ، بدون عقل و يا به غير آن دو اكتفا كرد ، چنان كه امير مؤمنان عليه السلام فرمود :
اگر آگاه شوم كه كسى بر يكى از صفات خوب ، استوار است ، مى پذيرم و از نداشتن صفات ديگرش مى گذرم ؛ ولى از نداشتن عقل و دين ، چشم نمى پوشم ؛ زيرا جدايى از دين ، جدايى از امنيت است . زندگى با حراس ، گوارا نيست و فقدان عقل ، فقدان زندگى است ؛ چون بى خردان فقط با مردگان ، قابل مقايسه اند . ۵
مراد از عقل در اين روايت ، «عقل هيولانى» نيست كه در همه آدميانْ موجود است و آنها را از حيوانات ، ممتاز مى كند ؛ بلكه «عقل بالفعل» است كه ملكه ادراك

1.سوره توبه ، آيه ۱۲۳ .

2.الكافى ، ج ۱ ، ص ۳۱ ، ح ۶ ؛ اُصول الكافى ، ج ۱ ، ص ۱۲ ـ ۱۳ .

3.الكافى ، ج ۱ ، ص ۳۳ ، ح ۶ ؛ اُصول الكافى ، ج ۱ ، ص ۱۲ ـ ۱۳ .

4.الكافى ، ج ۱ ، ص ۳۲ ، ح ۴ ؛ اُصول الكافى ، ج ۱ ، ص ۱۲ .

5.الكافى ، ج ۱ ، ص ۲۷ ، ح ۳۰ ؛ اُصول الكافى ، ج ۱ ، ص ۳۲ ؛ مرآة العقول ، ص ۹۲ .

صفحه از 64