مقاله حاضر ، به بررسى ماهيت عقل و جهل و مفهوم عاقل و جاهل ، با توجّه به روايات باب «العقل و الجهل» در اصول الكافى پرداخته و با رويكردى عقلانى ، به شرح اين مقوله مى پردازد . نگارنده به تعابير مختلفى كه از عقل و جهل در روايات الكافى آمده ، توجّه نموده و نورانى بودن و ظلمانى بودن جهل و ولايت داشتن عقل و عداوت داشتن جهل و تعابيرى از اين دست را مورد شرح و بررسى قرار مى دهد .
در قسمت ديگرى از مقاله ، به بحث در باره فضيلت عاقل بر جاهل و آثار و ثمرات عقل در دنيا و آخرت با توجّه به روايات مندرج در باب «العقل و الجهل» اصول الكافى پرداخته و به تفسير لشكر عقل و جهل در اين روايات مى پردازد . وى تعابير مختلفى را كه در تمجيد از عقل و نكوهش جهل در روايات الكافى آمده است ، توضيح داده و حجّت بودن عقل و مفهوم و ملازمه بين عقل و دين در روايات اصول الكافى را شرح مى نمايد .
از نظر نگارنده ، منظور از عقل در بيشتر احاديث وارده در كتاب عقل و جهل اصول الكافى ، همان قوّه ادراك و تشخيص خير و شر و مناط تكليف براى بشر است و منشأ همه خيرات و بركات و نورانيت ها . در مقابل ، جهل قرار دارد كه منشأ تمامى شرور و مفاسد و گمراهى ها ، تاريكى ها ، فاقد بودن نورانيت نفسانى و منشأ مضرّات است . معصومان عليهم السلام براى عقل ، اهميّت فوق العاده اى در روايات اصول الكافى قايل شده اند .
