البته بحث درباره حصر قراين قدما و از جمله كلينى در قراين فوق و همچنين ميزان اعتبار اين قراين ، بحث مستقلى است كه همان گونه كه پيش از اين آمد ، در اين مقاله مورد بحث قرار نمى گيرد.

8 . اجتهادى بودن تصحيحات كلينى

از ديگر اشكالات مهم مطرح شده ، بحثِ اجتهادى بودن تصحيحات كلينى است. با توجّه به فراهم نشدن قراين كافى براى اعتبار سندى تمامى روايات الكافى ، ناگزير پاره اى از روايات كتاب بنا به نظر مؤلّف و اجتهاد وى ، صحيح تشخيص داده شده است . قضاوت درباره قراين مؤلّف و اجتهادى بودن يا نبودن اين قراين ، همچنين ارزش اين قراين در صورت اجتهادى بودن ، مجال گسترده اى را مى طلبد كه از حوصله اين مقاله خارج است . امّا لازم است توجّه شود كه براى ورود به اين بحث ، ابتدا بايد با نگاهى همه جانبه و كامل ، نحوه دستيابى به آثار امامان عليهم السلام مورد كنكاش قرار گيرد و اين مطلب به خوبى بررسى شود كه آيا طرق حسّى و خالى از اجتهاد كامل و روشن ، در اين باره وجود دارد يا خير ؟ به عبارت ديگر ، آيا تعديلات ، توثيقات و تضعيفات رجالى را مى توان در زمره شهادات حسّى عارى از اجتهاد شخصى برشمرد؟ اگر چنين نباشد در اين صورت، راه دستيابى به سخن امامان عليهم السلام از لا به لاى