الف . طرح مسئله
كتب اربعه ، مهم ترين منابع حديثى شيعه به شمار مى آيند. بحث درباره اعتبار و نحوه ارزيابى احاديث اين كتاب ها ، بويژه پس از طرح ديدگاه هاى اخباريان و اصوليان ، از مباحث مهم و حساسى است كه ثمرات مهمى را در بردارد. در بين كتب اربعه ، كتاب الكافى ، هم به جهت قدمت و هم با توجّه به در بر داشتن روايات اعتقادى و اخلاقى ، موقعيت ممتازى دارد. اما مسئله مهم ، ميزان اعتبار روايات اين كتاب و ملاك ارزيابى آنها با توجّه به اختلافات در اين باره است . ۱
زيرا اهميت تعيين ملاك اعتبار روايات كتب اربعه و همچنين الكافى ، بحث هاى فراوان و دامنه دارى را در پى داشته است. يكى از بزرگانى كه به تفصيل ، مطالبى را در نقد ديدگاه هاى اخباريان مطرح نموده است ، آية اللّه خويى هستند كه در مقدّمه عالمانه كتاب معجم رجال الحديث و تفصيل طبقات الرواة مباحث مهمى را در اين باب طرح نموده اند .
ايشان در مقدّمه كتاب خود ، با دو عنوان « روايات الكتب الأربعة ليست قطعيّة الصدور » ۲ و « نظرة فى روايات الكتب الأربعة » ۳ مباحثى را در نفى قطعيّت
1.ديدگاه هاى علماى شيعه را درباره اعتبار روايات اين كتاب ، مى توان در چهار مورد خلاصه نمود :
الف . على رغم موقعيت كتاب الكافى ، احاديث آن بى نياز از بررسى سندى نيستند. اين ديدگاه اكثر علما بويژه علماى اصولى مسلك است .
ب . تمام احاديث كتاب ، قطعى الصدور است . اين ديدگاه اخباريان افراطى نظير ملّا امين استرآبادى و ملّا خليل قزوينى است .
ج . تمام احاديث كتاب ، حجّت و معتبر است ، هر چند صدور آن قطعى نباشد . اين ديدگاه اخباريان معتدل است .
د . احاديث اين كتاب ، همگى ذاتاً معتبر است و نياز به بحث سندى ندارد ، ولى در هنگام تعارض احاديث ، مراجعه به اسناد آنها ، تعيين كننده است . اين ديدگاه ، متعلّق به علّامه مجلسى است . جلسات دروس رجال ، شبيرى ، ج ۱۲ ، غ۱۱ )
2.معجم رجال الحديث ، ج ۱ ، ص ۲۲ .
3.همان ، ص ۸۷ .
