مسائل محمّد بن مسلم در « الكافي » كليني - صفحه 50

جعفر صادق عليه السلام پرداخته و امام عليه السلام به آن پاسخ گفته است . ۱ بدين منظور ، از الكافى كلينى (م 329 ق) آغاز كردم كه معاصر با قاضى نعمان (اندكى پيش از او) بوده ، و كتاب وى مهم ترين مجموعه حديثى شيعه به شمار مى رود . ۲
آن جستجو البتّه به الكافى محدود نمانْد ، امّا اين مقاله به طور خاص ، بر داده هاى الكافى تكيه مى كند .

ج . «مسائل» محمّد بن مسلم در «الكافى» كلينى

جستجوى ما نشان داد كه 93 روايت در الكافى هست كه در آنها ، محمّد بن مسلم ، به پرسش از امام محمّد باقر عليه السلام (با تعبير «سألت ابا جعفر») ۳ ، امام جعفر صادق عليه السلام

1.دسته اى ديگر از روايات نيز در الكافى و ديگر منابع كهن حديثى هست كه در آنها ، محمّد بن مسلم با تعبير «قلتُ» (= گفتم) با امام عليه السلام سخن مى گويد و با تعبير «قال» (= گفت) سخن امام عليه السلام را نقل مى كند (براى نمونه ، ر .ك : الكافى ، ج ۱ ، ص ۵۱ و ۶۴ و ج ۳ ، ص ۲۸۹ و ۳۱۳) . صرف نظر از تفاوت معنايى «قلتُ» با «سألت» ، تأمّل در اين روايات (با تعبير «قلتُ») نشان مى دهد كه مضمون آنها پرسش و پاسخ (در معناى خاص آن) نيست ، هر چند ، گاه رواياتى يافت مى شود كه مى توان گفت منشأى واحد دارند ، امّا در يكى از آنها «قُلت» به «سألت» (يا به عكس) تغيير يافته است (براى نمونه ، مقايسه كنيد : الكافى ، ج ۳ ، ص ۳۹۱ ـ ۳۹۲ ، با تهذيب الأحكام ، ج ۲ ، ص ۲۲۶ و ۳۷۰) .

2.براى آگاهى اجمالى از الكافى و ويژگى هاى آن ، ر .ك : «جوامع حديثى شيعه و بحار الأنوار» ، ج ۱ ، ص ۲۲۲ ـ ۲۲۷ .

3.شامل ۴۸ روايت ، بدين ترتيب : [۲] ج ۱ ، ص ۱۳۴ ؛ [۵] ج ۲ ، ص ۴۷۹ ؛ [۶] ج ۲ ، ص ۴۸۱ ؛ [۷] ج ۲ ، ص ۵۵۳ ؛ [۹] ج ۳ ، ص ۴۰ ؛ [۱۲ ]ج ۳ ، ص ۶۸ ؛ [۱۸ ]ج ۳ ، ص ۳۳۹ ؛ [۱۹] ج ۳ ، ص ۳۴۵ ؛ [۲۱] ج ۳ ، ص ۳۶۵ ؛ [۲۷] ج ۳ ، ص ۴۱۱ ؛ [۳۰ ]ج ۳ ، ص ۴۵۰ ؛ [۳۲] ج ۳ ، ص ۵۰۴ ؛ [۳۷] ج ۴ ، ص ۱۳۲ ؛ [۳۸] ج ۴ ، ص ۲۰۹ ؛ [۴۱] ج ۴ ، ص ۴۲۳ ؛ [۴۲ ]ج ۴ ، ص ۴۸۲ ؛ [۴۴] ج ۵ ، ص ۲۲۵ ؛ [۴۶ ]ج ۵ ، ص ۳۵۳ ؛ [۴۷] ج ۵ ، ص ۳۵۷ ؛ [۴۸] ج ۵ ، ص ۳۶۵ ؛ [۵۰ ]ج ۵ ، ص ۴۱۰ ؛ [۵۴ ]ج ۵ ، ص ۴۸۱ ؛ [۵۸] ج ۶ ، ص ۱۳۵ ؛ [۵۹] ج ۶ ، ص ۱۳۶ ؛ [۶۱] ج ۶ ، ص ۱۶۱ ؛ [۶۲ ]ج ۶ ، ص ۱۶۵ ؛ [۶۳ ]ج ۶ ، ص ۱۷۴ ؛ [۶۴] ج ۶ ، ص ۱۸۵ ؛ [۶۵ ]ج ۶ ، ص ۲۲۷ ؛ [۶۶] ج ۶ ، ص ۲۳۰ ؛ [۶۷] ج ۶ ، ص ۲۳۳ ؛ [۶۸ ]همان جا ؛ [۷۲] ج ۶ ، ص ۲۶۴ ؛ [۷۳] ج ۶ ، ص ۴۵۸ ؛ [۷۵ ]ج ۶ ، ص ۵۰۲ ؛ [۸۰ ]ج ۷ ، ص ۱۵۰ ؛ [۸۱ ]ج ۷ ، ص ۱۵۳ ؛ [۸۳] ج ۷ ، ص ۲۱۲ ؛ [۸۴] ج ۷ ، ص ۲۳۳ ؛ [۸۵ ]ج ۷ ، ص ۲۴۳ ؛ [۸۶] ج ۷ ، ص ۲۵۶ ؛ [۸۷ ]ج ۷ ، ص ۲۷۲ ؛ [۸۸ ]ج ۷ ، ص ۳۰۸ ؛ [۸۹] ج ۷ ، ص ۳۴۵ ؛ [۹۰ ]ج ۷ ، ص ۳۸۲ ؛ [۹۱ ]ج ۷ ، ص ۴۱۷ ؛ [۹۲ ]ج ۷ ، ص ۴۴۶ ؛ [۹۳ ]ج ۷ ، ص ۴۵۸ .

صفحه از 76