مسائل محمّد بن مسلم در « الكافي » كليني - صفحه 51

(با تعبير «سألتُ ابا عبد اللّه ») ۱ ، يا يكى از آن دو امام (با تعبير «سألت أحدَهما») ۲ مى پردازد و پاسخ مى شنَود . ۳
از ميان اين 93 روايت ، هفت روايت نخست ، در باب احكام فقهى نيستند ؛ ۴ امّا باقى روايات (86 روايت) ، به ابواب گوناگون فقهى (از طهارة و صلاة تا ديات و شهادات) تعلّق دارند ؛ از اين رو ، عنوان «فى ابواب الحلال والحرام» ـ كه نجاشى در عنوان كتاب محمّد بن مسلم آورده ـ ، بر آنها صدق مى كند . ۵

1.شامل ۴۱ روايت ، بدين ترتيب : [۱] ج ۱ ، ص ۱۳۳ ؛ [۳] ج ۱ ، ص ۲۲۰ ؛ [۴] ج ۱ ، ص ۴۲۰ ؛ [۸] ج ۳ ، ص ۲ ؛ [۱۰] ج ۳ ، ص ۵۷ ؛ [۱۱] ج ۳ ، ص ۶۰ ؛ [۱۳ ]ج ۳ ، ص ۷۸ ؛ [۱۴] ج ۳ ، ص ۱۰۰ ؛ [۱۵] ج ۳ ، ص ۱۷۹ ؛ [۱۶] ج ۳ ، ص ۱۸۰ ؛ [۲۰] ج ۳ ، ص ۳۵۱ ؛ [۲۲ ]ج ۳ ، ص ۳۶۷ ؛ [۲۳] ج ۳ ، ص ۳۷۸ ؛ [۲۴ ]ج ۳ ، ص ۳۸۷ ؛ [۲۶] ج ۳ ، ص ۴۱۰ ؛ [۲۸ ]ج ۳ ، ص ۴۱۹ ؛ [۲۹] ج ۳ ، ص ۴۳۴ ؛ [۳۱] ج ۳ ، ص ۵۰۲ ؛ [۳۳] ج ۳ ، ص ۵۱۴ ؛ [۳۴] ج ۳ ، ص ۵۱۶ ؛ [۳۵ ]ج ۳ ، ص ۵۲۸ ؛ [۳۶] ج ۳ ، ص ۵۶۸ ؛ [۳۹ ]ج ۴ ، ص ۳۸۲ ؛ [۴۳] ج ۴ ، ص ۵۱۶ ؛ [۴۵] ج ۵ ، ص ۲۵۵ ؛ [۴۹ ]ج ۵ ، ص ۴۰۶ ؛ [۵۱] ج ۵ ، ص ۴۳۳ ؛ [۵۲ ]ج ۵ ، ص ۴۵۶ ؛ [۵۳] ج ۵ ، ص ۴۵۷ ؛ [۵۵] ج ۵ ، ص ۵۰۴ ؛ [۵۶ ]ج ۵ ، ص ۵۶۷ ؛ [۵۷] ج ۶ ، ص ۱۰۷ ؛ [۶۰ ]ج ۶ ، ص ۱۴۲ ؛ [۶۹] ج ۶ ، ص ۲۳۳ ؛ [۷۱ ]ج ۶ ، ص ۲۳۷ ؛ [۷۴] ج ۶ ، ص ۴۷۵ ؛ [۷۶] ج ۶ ، ص ۵۵۳ ؛ [۷۷] ، ج ۷ ، ص ۱۰ ؛ [۷۸ ]ج ۷ ، ص ۱۴ ؛ [۷۹ ]ج ۷ ، ص ۱۲۰ ؛ [۸۲ ]ج ۷ ، ص ۱۶۰ .

2.شامل چهار روايت ، بدين ترتيب : [۱۷] ج ۳ ، ص ۱۹۵ ؛ [۲۵] ج ۳ ، ص ۳۹۱ ؛ [۴۰] ج ۴ ، ص ۴۲۰ ؛ [۷۰] ج ۶ ، ص ۲۳۴ . تعبير «عن أحدهما» ظاهرا بعدها به دست راويان بعدى ، در مواردى كه نمى دانستند مقصود محمّد بن مسلم از «سألته» امام محمّد باقر عليه السلام است يا امام جعفر صادق عليه السلام ، به كار رفته است . ر .ك : النوادر ، ص ۷۶ و ۱۱۶ و ۱۳۱ و ۱۳۶ ، كه در سند روايت «عن احدهما» آمده ، ولى در متن روايت «سألته» .

3.از اين پس ، تا پايان مقاله ، به شماره هايى كه در ميان كروشه براى روايات در سه پانوشت پيشين ياد كرده ام ، ارجاع خواهم داد ؛ همچنين ، ر .ك : پيوست همين مقاله كه در آن سلسله اسناد اين ۹۳ روايت را به ترتيبِ شماره آورده ام .

4.از اين هفت روايت ، تنها روايت هفتم به نقل از علاء بن رزين است .

5.البتّه برخى از اين روايات (مانند ۵۶) ، مستقيما به مسائل حلال و حرام مربوط نمى شوند و در ر باب فلسفه احكام يا استنتاج حكم فقهى از قرآن هستند .

صفحه از 76