مسائل محمّد بن مسلم در « الكافي » كليني - صفحه 56

چهار روايت ۱ را از احمد بن محمّد بن عيسى [اشعرى] ، ۲ و سه روايت ۳ را از محمّد بن حسين [بن ابى الخطّاب؟] ۴ روايت مى كند ، كه هر سه در زمره مؤلّفان اماميه اند .
برقى ، خود ، اين 21 روايت را از شش تن نقل مى كند ، ۵ و اين نشان مى دهد كه وى ، راوىِ يك كتاب خاص نيست ؛ بلكه او ، يا راوى چند كتاب است كه روايات «مسائل» محمّد بن مسلم در آنها بوده ، يا او خود گردآورنده اين احاديث نيز بوده و آنها را از راويان / مؤلّفان ديگر برگرفته و در كتابى از خود درج كرده است . روايت 72 ، كه با همان سند ، در بخش برجاى مانده المحاسن برقى آمده ، ۶ گواهى بر اين مدّعاست .
اين 21 روايت ، جداى از دو روايتى است كه كلينى به واسطه جمعى از مشايخش از برقى روايت مى كند ؛ ۷ جمعى كه ظاهرا على بن ابراهيم و محمّد بن يحيى نيز از آن

1.بدين ترتيب : ۱۸ ، ۳۲ ، ۸۰ و ۸۹ .

2.درباره او ، ر .ك : فهرست أسماء مصنّفى الشيعة ، ص ۸۱ ـ ۸۳ ؛ الفهرست ، ص ۶۸ ـ ۶۹ . چنان كه مى دانيم ، كتابى با عنوان النوادر به نام احمد بن محمّد بن عيسى به چاپ رسيده كه از او نيست و در اصل ، مجموعه اى است از احاديث كه گويا بيشتر آن ، بخش هاى پراكنده اى از كتب سى گانه حسين بن سعيد است (براى تفصيل بيشتر ، ر .ك : «نوادر احمد بن محمّد بن عيسى يا كتاب حسين بن سعيد؟» ، ص ۲۳ ـ ۲۶ ؛ نيز : «گفتگو با آية اللّه سيّد احمد مددى» ، ج ۳ ، ص ۲۵۰ ـ ۲۵۱) . هيچ كدام از چهار روايت «مسائل» كه به نقل از احمد بن محمّد بن عيسى در الكافى آمده ، در اين متن چاپى يافت نمى شود .

3.بدين ترتيب : ۴۰ ، ۸۴ و ۹۰ .

4.درباره او ، ر .ك : فهرست أسماء مصنّفى الشيعة ، ص ۳۳۴ ؛ الفهرست ، ص ۲۱۵ .

5.بدين ترتيب : حسن بن محبوب (۶ ، ۱۲ ، ۵۴ ، ۵۵ ، ۶۳ ، ۶۴ ، ۶۸ ، ۷۲ و ۷۳) ، على بن حكم (۴۲ ، ۴۶ ، ۵۰ ، ۵۱ ، ۵۶ و ۷۴) ، حمّاد بن عيسى (۲۲ ، ۲۴ و ۲۶) ، محمّد بن خالد [برقى ، پدرش ](۱) ، حسن بن على (۷۷) ، حسين بن سعيد (۹۲) ؛ نيز ، ر .ك : حسن بن محبوب (۷) .

6.المحاسن ، ج ۲ ص ۴۵۴ . سه روايت ديگر از «مسائل» محمّد بن مسلم نيز در المحاسن (ج ۱ ، ص ۲۸۵ و ج ۲ ، ص ۴۵۴ و ۶۱۶) آمده ، كه در الكافى نيست .

7.ر .ك : روايات ۲ و ۲۵ .

صفحه از 76