مقدّمه

گردآورى حديث ، فرآيندى است كه هم شيعه و هم اهل سنّت ، در راه آن تلاش كرده اند و محصول آن ، فراهم آمدن كتبى شد كه بعدا مجموعه هاى دست اوّل هر دو فرقه ، محسوب شده اند كه از اين ميان مى توان به صحيح البخارى ، در ميان مواريث حديثى اهل سنّت و كتاب الكافى ، در ميان دستاوردهاى حديثى شيعه اشاره كرد ؛ هر چند اين دو اثر نامدار نيز به رغم تلاش و دغدغه هاى گردآورندگانشان ، از نارسايى هايى در امان نمانده اند .
در اين پژوهش ، تلاش شده تا نقاط قوّت و ضعف هر دو كتاب ، مورد بررسى قرار گيرد . نوشتار حاضر ، در دو بخش سامان يافته است : بخش اوّل ، نقاط قوّت كتاب كلينى و به عكس ، نقاط ضعف كتاب بخارى بيان شده و بخش دوم ، نقاط قوّت كتاب بخارى و نقاط ضعف كتاب كلينى پرداخته شده است .
هدف از دنبال كردن مباحث اين نوشتار ، اثبات جنبه سودمندى اين دو كتاب و نيز بررسى كاستى هاى احتمالى آن دو است تا كاربران محترمى كه از اين دو اثر ، سود مى جويند ، از جنبه هاى مثبت آن برخوردار شوند و با دورى از مطلق انگارى ، از نارسايى هاى هر يك بر كنار بمانند .
با ظهور آخرين فرستاده خداوند ، حضرت محمّد صلى الله عليه و آله و ارائه كتاب و سخنانى جديد ، فصلى ديگر در تاريخ زندگى بشر ورق خورد . اين پيامبر نوظهور ، در ميان انسان هايى رشد و پرورش يافت و دين آسمانى خود را ارائه كرد كه قبل از آن ، به زنده به گور كردن دختران ، خوردن شراب ، و قتل و غارت ، افتخار مى كردند و اين امور ، جزء جداناپذير زندگى روزمره آنان محسوب مى شد . پيامبر صلى الله عليه و آله و جانشينانش عليهم السلام ، هر كدام به نوعى ، اين مردم را به كسب علم و فضيلت هاى انسانى تشويق نمودند كه بعد از وفات اين بزرگان ، مجموعه سخنان ايشان را مورد توجّه قرار دادند ، چنان كه تلاش براى كسب و حفظ اين سخنان ، از افتخارات هر شخصى محسوب مى شد و در آينده اى نه چندان دور ، بعد از سپرى شدن دوره منع كتابت حديث ، آنها را در كتبى كه بعدا مجموعه هاى دست اوّل هر فرقه محسوب مى شدند ، جمع آورى نمودند .
اين سؤالات كه : آيا راويان اين احاديث ، شخصيت هايى قابل اعتماد بوده اند ؟ آيا چنين احاديثى، واقعا مستند به پيامبر صلى الله عليه و آله ، معصومان عليهم السلام يا صحابى اند؟ آيا روايات موجود در مجامع حديثىِ هر كدام از اين دو فرقه ، صحيح و قابل اعتمادند؟ ما را بر آن داشت تا به مقايسه مهم ترين مجموعه حديثى هر يك از دو مذهب اهل سنّت و شيعه (صحيح البخارى و الكافى) بپردازيم و كاستى ها و برجستگى هاى هر كدام را به طور مختصر ، بيان داريم .