كرده است. معلّق بودن سند پاره اى از روايات نيز يكى از قرائنى است كه نشان مى دهد بعضى از اصول و كتب اوّليه، در اختيار كلينى بوده و ايشان به نقل حديث يا فتوا از آنها پرداخته است.
نكته آخر آن كه شايد بتوان گفت وقتى ثابت مى شود، تعدادى از اصول و مصنّفات حديثى ، در اختيار شيخ طوسى و شيخ صدوق قرار داشته است (با آن كه اين دو نفر، متأخّر از ابو جعفر كلينى بوده اند)، مى توان نتيجه گرفت كه اين منابع، بدون ترديد، در اختيار مؤلّف الكافى نيز بوده است.
حاصل سخن آن كه ، كلينى كوشيد تا با استفاده از بقاياى كتب اصحاب ائمّه عليهم السلام و جوامع حديثى قبل از خود، مجموعه اى كامل و ارزشمند در رشته حديث ، تصنيف كند و آن را به دوستداران حديث اهل بيت عليهم السلام تقديم نمايد و از آن جا كه اين كار، با مايه اى از دلسوزى و اخلاص عجين شده بود، در طول زمان، اصالت خود را حفظ كرد و رنگى جاودانه گرفت .
