وَ هَذَا الشَّيْخُ مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ رحمه الله كَانَ حَيَاتُهُ فِى زَمَنِ وُكَلَاءِ مَوْلَانَا الْمَهْدِىِّ عليه السلام عُثْمَانَ بْنِ سَعِيدٍ الْعَمْرِىِّ وَ وَلَدِهِ أَبِى جَعْفَرٍ مُحَمَّدٍ وَ أَبِي الْقَاسِمِ الْحُسَيْنِ بْنِ رَوْحٍ وَ عَلِىِّ بْنِ مُحَمَّدٍ السَّمُرِىِّ وَ تُوُفِّىَ مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ قَبْلَ وَفَاةِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِىٍّ السَّمُرِىِّ لِأَنَّ عَلِىَّ بْنَ مُحَمَّدٍ السَّمُرِىَّ تُوُفِّىَ فِى شَعْبَانَ سَنَةَ تِسْعٍ وَ عِشْرِينَ وَ ثَلَاثِمِئَةٍ وَ هَذَا مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ الْكُلَيْنِيُّ تُوَفِّيَ بِبَغْدَادَ سَنَةَ ثَمَانٍ وَ عِشْرِينَ وَ ثَلَاثِمِئَةٍ فَتَصَانِيفُ هَذَا الشَّيْخِ مُحَمَّدِ بْنِ يَعْقُوبَ وَ رِوَايَاتِهِ فِى زَمَنِ الْوُكَلَاءِ الْمَذْكُورِينَ يَجِدُ طَرِيقاً إِلَى تَحْقِيقِ مَنْقُولَاتِهِ؛ ^۱
شيخ محمّد بن يعقوب [كلينى]، در زمان وكلاى مهدى عليه السلام ، يعنى عثمان بن سعيد و فرزندش ابو جعفر محمّد و ابو القاسم حسين بن روح و على بن محمّد سَمُرى مى زيسته است.
محمّد بن يعقوب، پيش از وفات على بن محمّد سَمُرى، فوت كرده است؛ چرا كه على بن محمد سَمُرى، در شعبان سال 329 وفات كرده و محمّد بن يعقوب، در سال 328 وفات نموده است. بنا بر اين، كتاب هاى محمّد بن يعقوب و رواياتش در زمان وكلاى ياد شده، راهى براى تثبيت آنچه او نقل كرده، دارد.
برخورد عالمان و فقيهان و محدّثان بزرگ با اين مجموعه گران سنگ، نشان از اعتبار و ارزشمندى ويژه آن دارد. همه، الكافى را در بالاترين مرتبه در بين كتب روايى ديده اند و كسى نيست كه رتبه اوّل را در ميان آنها به كتاب روايى ديگرى بدهد و ما در اين جا از نقل جملات آنها خوددارى مى كنيم.
پس از اين نيم نگاه ـ كه اعتبار ويژه الكافى را در اوج مى نماياند ـ ، به شبهاتى كه گاه در اين زمينه مطرح مى شود، بايد پاسخ داد كه البته به اجمال، بايد گفت: توجّه به اين شبهات، خود دليلى است بر قوّت و استوارى الكافى، آن گونه كه اشاره خواهيم داشت.