كليني و نخستين گزيده‏‌هاي حديثي شيعه دوازده‌‏امامي - صفحه 312

اشاره كرد. زادگاه ابوجعفر كلينى ، دهكده كوچكى به نام «كُلَين» از توابع شهر رى بوده كه در آن دوره ، از شهرهاى بزرگ ايران به شمار مى آمده است . ۱ امروزه شهر رى ، تحت تأثير گسترش تهران ، پايتخت ايران ، قرار گرفته و از حومه هاى جنوبى آن است .
گفته مى شود كه كلينى ، نخستين تعليمات مذهبى خود را در زادگاه خود ، فرا گرفته است. او زير نظر پدرش «يعقوب» و دايىِ مادرى خود «علان» ، تربيت شد كه هر دوى آنها عالمانى زبردست و برجسته در حديث و فقه بوده اند. همچنين گزارش هاى موجود ، بيانگر آن است كه علان ، سمت رهبرى شيعيان در رى را نيز دارا بوده است. كلينى ، سپس به رى مى رود . او همچنين حدود ده سال را در شهر قم به سر برده است. چنين به نظر مى آيد كه كلينى ، زمان طولانى اى را براى سفرهاى علمى خود ، با هدف يادگيرى هر چه بهتر احاديث و تدريس آنها صرف كرده است. بنا بر اين ، كلينى ، متعلّق به طبقه اى از محقّقان و دانشورانى است كه به «رحلات الحديث» ۲ مشهورند. اين اصطلاح ، درباره دانشمندان مسلمانى به كار برده مى شود كه بخش قابل توجّهى از عمر خود را به منظور به دست آوردن آگاهى هايى در رشته حديث ، در مسافرت بوده اند .
اين پديده ، مى تواند درباره تمامى متخصّصان دانش حديث ، اعم از اهل سنّت و شيعه ، به طور يكسان در روزگاران كهن ، مورد ملاحظه قرار گيرد. براى نمونه ، پژوهشگر هندى دكتر محمّد زبير صديقى ، گزارش واضح و دل نشينى از برخى از اين محقّقان حقيقت جو (البته با تمركز بر دانشوران اهل سنّت) در اختيار ما قرار گذاشته است . ۳

1.اطّلاعات گزارش شده درباره زندگى كلينى در اين مقاله ، از منبع زير است : طبقات علماء الشيعة، ج ۱، ص ۳۱۵ ، ش ۳۱۴.

2.نخستين متفكّران شيعه دوازده امامى، سيّد وحيد اختر ، دهلى نو : مركز انتشارات آشيش، ۱۹۸۸م، ص ۵ .

3.نگاشته هاى حديثى، محمّد زبير صديقى ، انتشارات دانشگاه كلكته، ۱۹۶۱م، ص ۱۵۴ ـ ۱۵۵ و ۷۴ ـ ۱۲۲ و ۴۸ ـ ۵۲ .

صفحه از 348