برجسته اماميه، شناخته شده بود و براى مقابله با اين روند، كتاب الرد على القرامطه را تأليف نمود.
مذاهب مختلف اهل سنّت بويژه حنفيه و شافعى، در اين دوره در شهر رى و برخى روستاهاى آن حضور قابل توجّه داشته و از نظر كلامى ، پيرو عقايد مختلف جبرى، مشبهى، كرامى و معتزلى بودند. ۱ طرفداران دو مذهب، اغلب بر سر مسائل عقيدتى، درگيرى هاى زيادى با هم داشتند و اين امر، به تخريب شهر و تضعيف هر دو طرف در سال هاى بعد انجاميد و از سويى ، باعث تقويت شيعيان شد.
دو. بغداد
اين شهر، بعد از يك فاصله شصت ساله، بار ديگر در 280 ق، به عنوان پايتخت خلافت انتخاب شد و شش تن از خلفاى عباسى، از معتمد (256 ـ 279 ق) تا راضى (322 ـ 329 ق) در آن حكومت كردند. اين زمان، سلطه غلامان و امراى ترك، بر دستگاه خلافت به اوج رسيده بود و بويژه بعد از قتل متوكّل (247ق) ـ كه آخرين فرد مقتدر و مستقل در اين خاندان بود ـ ، قدرت اصلى در دست غلامان ترك قرار گرفت و آنها به هر نحو كه مى خواستند يا مى توانستند، خليفه را عزل و مقتول و ديگرى را نصب مى كردند. وزيران، اغلب به بازيچه اى در دست امرا و خلفا تبديل شده بودند و به سرعت عزل، نصب و گاه كشته مى شدند. ۲ صاحب منصبان، در خيانت، تاراج بيت المال و مصادره اموال مردم و حريفان خويش، با يكديگر رقابت داشتند. سپاهيان ترك هم كه به موقع دست مزد خود را دريافت نمى كردند، به راحتى توسط جويندگان قدرت تحريك مى شدند و به دست همان ها چندين خليفه به طرز وحشتناكى به قتل رسيدند. ۳
1.النقض، ص ۴۵۸ ـ ۴۵۷.
2.به عنوان نمونه، در دوره پانزده ساله مقتدر (۳۲۲ ـ ۲۹۵ ق)، دوازده نفر به وزارت رسيدند.
3.متوكّل، منتصر، مستعين و معتز، قبل از اين به قتل رسيده بودند و از شش خليفه اين دوره هم، چهار تن با توطئه و يا به دست امراى ترك، كشته يا زندانى شدند.
