تحوّلات سياسي عصر كليني(جهان اسلام، بغداد، ري، قم) - صفحه 105

وى نعمتى پنداشتند. ۱
حكومت القاهر، كوتاه و گذرا بود و پيش از تثبيت، از ميان رفت. ۲ امّا در اثر خشونت اخلاقى وى، يكى از شخصيت هاى سياسى شيعه، پسر ابوسهل نوبختى، متكلّم نامدار شيعى، با وجود هواخواهى از خليفه، به دست وى به قتل رسيد. انگيزه اين قتل را غير سياسى و كدورت خليفه از پيشى گرفتن نوبختى از او در يك معامله تجارى نوشته اند. ۳ الراضى، با وجود پايبندى به انديشه نظام خلافت عباسى، برخوردى ملايم با شيعيان داشت. او از جمله كسانى بود كه فدك را به اولاد فاطمه عليهاالسلامبرگردانيد ۴ و در نامه اى به حنبليان، از عقايد آنان در جانبدارى از مذهب مشبّهه و مجسّمه و آراى تكفيرى آنان در تكفير شيعيان آل محمّد صلى الله عليه و آله و انكار زيارت مشاهد مشرّفه، به سختى انتقاد كرد و هشدار داد كه اگر از مذهب نكوهيده و راه انحراف منصرف نشوند، آنها را به سختى مجازات خواهد كرد. ۵
مديريت هوشمندانه رهبرى مذهبى شيعه را در اين كنش هاى ملايم، نمى توان منكر شد. براى نمونه، حسين بن روح نوبختى (م 326 ق)، نايب سوم حضرت مهدى (عج)، ساكن بغداد، چهار سال آخر حياتش مصادف با خلافت الراضى بود و خليفه مى پنداشت كه وى سنّى است! در اين موضوع، صولى، از معاصران ابن روح نوشته است:
خليفه الراضى، هميشه به ما مى گفت: بى ميل نبودم كه هزار نفر مثل حسين بن روح وجود داشت و اماميّه اموال خود را به آنها مى بخشيد و خود نيازمند مى شدند. ۶

1.. صلة تاريخ الطبرى، ج ۱۱، ص ۶۴.

2.. تكملة تاريخ الطبرى، ج ۱۱، ص ۲۷۳.

3.. تجارب الاُمم، ج ۵ ، ص ۳۷۵.

4.. نهج الحق و كشف الصدق، ص ۳۵۸.

5.. تجارب الاُمم، ج ۵ ، ص ۴۱۵؛ الكامل فى التاريخ، ج ۸ ، ص ۳۰۷.

6.. الأوراق، ص ۱۰۴.

صفحه از 143