تحوّلات سياسي عصر كليني(جهان اسلام، بغداد، ري، قم) - صفحه 111

رى كه روزى جزو آن بوده است، شريك است. تهران، از نظر زمانى، ادامه رى و از نظر مكانى، بخشى از آن است. مركز اين دو شهر كه در گذشته، حدود يك فرسنگ فاصله داشته، امروز به هم پيوسته است. تهران كه بيش از دويست سال است پايتخت شده، اكنون كلان شهرى است كه جايگزين رى، اين شهر باستانى شده كه در عهد شكوفايى خود، با اوصافى چون امّ البلاد و شيخ البلاد، أعلام المدن، عروس الدنيا، و بلدة البلاد ياد شده است. ۱
جايگاه مهم رى به لحاظ اقتصادى، سياسى، ارتباطى و فرهنگى، به گونه اى بوده است كه برخى، رى را يكى از اجزاى سه گانه تقسيماتى امپراطورى ماد مى دانند. پيرنيا نوشته است:
بعضى به سه ماد قائلند: 1 . ماد بزرگ يا عراق عجم قرون بعد؛ 2 . ماد كوچك يا آذربايجان؛ 3 . ماد رازى يا مملكت رى. ۲
در اوستا، اسامى شانزده مملكت ذكر شده است كه يكى از شانزده مملكت اوستايى، رَگَ يا همان رى است. ۳ از ناحيه رى، با نام ماد پائين هم ياد شده است. ۴ ماد پائين يا سفلى، يكى از سه بخش مهم ناحيه ماد است كه خود سه ناحيه بوده است. ۵ امّا بعد از اسلام هم بيشتر زمان ها، رى، جزو بلاد جبال يا عراق عجم بوده است. ابوريحان بيرونى، سرزمين جبال را همان ناحيه ماد نوشته است. ۶ ولى رى، در برخى از مقاطع، از مضافات خراسان، ديلم و طبرستان محسوب مى شده است. و علّت اين وابستگى، به جهت حكومت حاكمان نواحى شمال و خراسان، بر رى بوده است.

1.. جغرافياى رى، ص ۴۹ و ۸۷ ـ ۹۱.

2.. ايران باستان، ج ۱، ص ۲۰۷.

3.. همان، ص ۱۵۳.

4.. همان، ج ۳، ص ۲۶۵۱.

5.. تاريخ ماد، ص ۸۵ ـ ۹۰.

6.. آثار الباقيه، ص ۱۱۲.

صفحه از 143