تحوّلات سياسي عصر كليني(جهان اسلام، بغداد، ري، قم) - صفحه 117

رافع با دستگاه خلافت عباسى، تيره گرديد و المعتضد، وى را به سال 279 ق، از حكومت خراسان بركنار كرد و توليت آنجا را به عمرو ليث سپرد. و به احمد بن عبد العزيز بن ابى دلف عجلى، از امراى دلفيان، نوشت تا به رى رود و رافع را از آنجا براند. رافع، از احمد بن عبد العزيز، شكست خورد ۱ و به گرگان رفت. احمد در سال 280 ق، درگذشت و رافع به رى بازگشت. ۲ بنا به نوشته اولياء اللّه ، ميان رافع و عمرو ليث، دشمنى افتاد و رافع به گرگان گريخت و در خدمت محمّد بن زيد درآمد. ۳ امّا سرانجام، رافع در جنگ با عمروليث، در 283 ق، كشته شد و سرش را به بغداد، نزد المعتضد فرستادند و در سال 284 ق، به آنجا رسيد. ۴
المعتضد، يكى از خلفاى نيرومند عباسى بود كه خلافت عباسيان در زمان وى قدرت خويش را باز يافت. او از قدرت يافتن محمّد بن زيد علوى، صاحب طبرستان، خبر يافت و در تاريخ 281 ق، شخصا عازم بلاد جبل گرديد و به دينور آمد تا به رى رود. امّا چون دينور، به دست كردان افتاده بود، در آنجا ماند كه آنها را شكست دهد و پسر خويش، على المكتفى را به حكومت رى گماشت و مناطق قزوين، زنجان، ابهر، قم و همدان را نيز بر آن افزود و سپس به بغداد بازگشت. ۵ المعتضد، سال بعد، يعنى 282 ق، وزير خود عبيد اللّه بن سليمان را نيز به نزد على در رى فرستاد. ۶ به هنگام اقامت مكتفى در رى، جايگاهى به نام مقام مكتفى در اين شهر بنا گرديد. ۷

1.. تاريخ الطبرى، ج ۱۰، ص ۳۱؛ مروج الذهب، ج ۴، ص ۲۴۳.

2.. تاريخ طبرستان و رويان و مازندران، ص ۲۹۷.

3.. تاريخ رويان، ص ۷۳.

4.. مروج الذهب، ج ۴، ص ۲۶۰.

5.. همان، ص ۲۴۵؛ الكامل فى التاريخ، ج ۷، ص ۴۶۷؛ رى باستان، ج ۲، ص ۱۴۱ (در الكامل فى التاريخ، افزون بر شهرهاى فوق، دينور نيز ذكر شده است).

6.. تاريخ الطبرى، ج ۱۰، ص ۴۱.

7.. رى باستان، ج ۲، ص ۱۴۱.

صفحه از 143