تحوّلات سياسي عصر كليني(جهان اسلام، بغداد، ري، قم) - صفحه 119

شرقى، شمالى و مركزى ايران، در اختيار آنان بود. ۱
اسماعيل، دوست داشت كه طبرستان را تصرّف كند و به سال 287 ق، محمّد بن هارون را با لشكرى آراسته، از بخارا به طبرستان فرستاد. داعى محمّد بن زيد علوى، به مصاف وى رفت. در اين جنگ كه در نيم فرسنگى گرگان روى داد، داعى كشته شد و سامانيان بر طبرستان سلطه يافتند و محمّد بن هارون، از سوى اسماعيل سامانى، به امارت طبرستان منصوب گرديد. ۲
به هنگام حمله سامانيان به طبرستان، يكى از تركان به نام اغرتمش، از سوى المكتفى، والى رى بود. ۳ محمّد بن هارون سرخسى، فرمانده سامانى، يك سال و نيم بر طبرستان حكمرانى كرد و در سال 288 ق، راه طغيان بر اسماعيل سامانى را پيش گرفت. ۴ مردم رى، از او خواستند كه به آنجا رود و حاكم رى گردد. محمّد، به آنجا رفت و با اغرتمش ترك جنگيد و او را با برادر و دو پسرش كشت و در 289 ق، بر رى دست يافت. ۵ در اين سال، اسماعيل سامانى، پس از آگاهى، به سوى او شتافت و محمّد را تا قزوين براند و محمّد، راه ديلم را در پيش گرفت. ۶
اسماعيل، پس از تصرّف قزوين و رى، به خراسان برگشت. به فرمان وى، در 290 ق، محمّد بن هارون باز داشت و به بخارا فرستاده شد و دو ماه بعد درگذشت. ۷ در 289 ق، المعتضد مرد و پسرش المكتفى، به جايش نشست. ۸ المكتفى، عهد و لواء

1.. همان، ص ۲۱۹ و ۲۲۲.

2.. تاريخ رويان، ص ۷۴ و ۷۵.

3.. رى باستان، ج ۲، ص ۱۴۲.

4.. تاريخ طبرستان و رويان و مازندران، ص ۲۹۹ و ۳۰۰.

5.. الكامل فى التاريخ، ج ۷، ص ۵۱۷ .

6.. همان، ص ۵۲۲ و ۵۲۷ .

7.. همان، ص ۵۲۷ .

8.. تاريخ الطبرى، ج ۱۰، ص ۸۶ و ۸۸ .

صفحه از 143