تحوّلات سياسي عصر كليني(جهان اسلام، بغداد، ري، قم) - صفحه 123

مردآويج، پس از شكست اسفار، در رى مستقر شد و حكومت آل زيار را بنيان نهاد. ۱ انتخاب رى به عنوان پايتخت آل زيار، موجب ارتقاى نقش سياسى رى گرديد و اين نقش، در عهد آل بويه تداوم يافت.
مردآويج، در مشرق رى، جيلاباد را طرح افكند و در آن، بناها، ايوان ها، طاق هاى رفيع، بركه ها و نزهتگاه هاى شگفت آور به وجود آورد كه به بناهاى شاهان ساسانى شبيه بود. نيز زندانى بزرگ و هول آور احداث كرد كه دريايى آن را در ميان داشت و هيچ زندانيى قدرت فرار از آنجا را نداشت. قلمرو حكومت مردآويج، گسترده بود. وى بر مازندران، رى، قزوين، زنجان، قم، اصفهان، همدان تا مرز عراق عرب، دامغان و گرگان حكومت مى كرد. امّا دولت او مستعجل بود و رقيبان جديدى از درون حاكميت وى پديد آمد.
اين مخالفان، فرزندان بويه بودند كه پيشتر در شمار اميران و بزرگان نيروهاى ماكان كاكى بودند و او را ترك گفته و به خدمت مردآويج درآمده بودند. على اعتماد الدوله، در كرج (حدود اراك امروزى) قدرت يافت و اصفهان را تسخير كرد و مردآويج، براى دفع على، به اصفهان عازم شد و على از آن جا به خوزستان رفت و سپس فارس را فتح كرد. اين حوادث، در خلال سال هاى 321 و 322 ق، اتفاق افتاد. سرانجام، ميان على و مردآويج، پيمان صلح مقرر گرديد. مردآويج، در 323 ق، به دست غلامان ترك در اصفهان كشته شد. ۲
جنازه مردآويج را براى دفن به رى حمل كردند. ابن مسكويه، به نقل از ابومخلّد، از يكى از كارگزاران مردآويج مى نويسد:
گفت نديدم روزى مهم تر از آن روزى كه تابوت مردآويج وارد رى گرديد. در آن

1.. تجارب الاُمم، ج ۵ ، ص ۲۳۳؛ الكامل فى التاريخ، ج ۸ ، ص ۱۹۷ ؛ تاريخ طبرستان، ج ۱، ص ۲۹۴ .

2.. تجارب الاُمم، ج ۵ ، ص ۲۳۳ و ۳۶۵ ـ ۳۷۱ و ۴۰۱ ـ ۴۱۰؛ الكامل فى التاريخ، ج ۸ ، ص ۱۹۶ و ۱۹۷ و ۲۹۸ ـ ۳۰۴؛ تاريخ گزيده، ص ۴۰۹؛ تاريخ مفصّل ايران، ص ۱۳۲ و ۱۳۳؛ رى باستان، ج ۲، ص ۱۵۱.

صفحه از 143