خشونت هاى مذهبى و نفى آزادى هاى فكرى و ترويج انديشه هاى سخت كيشانه اهل حديث و حنابله.
2. چيرگى تركان
يكى از مسائل مهم دوران خلفاى بنى عباس، به كارگيرى و نفوذ عنصر ترك در حكومت بود و اين پديده، زاييده فتوحات در ناحيه شمالى و دوردست آسياى مركزى است. از زمان گشودن ماوراء النهر و تركستان، عنصر تازه اى به نام ترك، وارد قلمرو مسلمانان شده بود. استعداد جنگى و اطاعت پذيرى غلامان ترك، به زودى توجّه خلفا و سرداران را جلب كرد و آنان را به بهره ورى از اين عنصر جديد واداشت.
تكيه مأمون در كارهاى خلافت، به عنصر ايرانى بود و اين كار، موجب تضعيف عنصر عربى گرديد. گرايش ايرانيان به تشكيل حكومت هاى مستقل، در اواخر دوره مأمون ظاهر گرديد. معتصم كه به هيچ يك از دو طايفه عرب و ايرانى اعتماد نداشت، براى حراست خود، به تركان كه تازه در بغداد قدرت و اهمّيتى پيدا كرده بودند، متوسّل شد. اين گروه، در پى جنگ هاى متوالى عهد هارون و مأمون در حدود تركستان و كاشغر، به عنوان اسير يا پيشكش، به دار الخلافه بغداد، گسيل شده بودند. ۱
حضور عنصر ترك در بغداد، موجب بروز تنش و اصطكاك هايى در اين شهر مى گرديد. ابن اثير، به رفتار نامناسب تركان در بغداد در عصر معتصم عباسى و درگيرى آنان با گروه «أبنا» اشاره كرده و نوشته است كه اين تنش ها، به مضروب شدن تركان و گاه به كشته شدنشان مى انجاميد. مردم بغداد، از رفتار غلامان، به ستوه آمدند و اين مشكلات، موجب تغيير پايتخت از بغداد به سامره گرديد. ۲
نفوذ تركان، ميراثى بود كه از معتصم بر جاى ماند و شدّت و توسعه يافت و دامن
1.. ر.ك: تاريخ مفصّل ايران، ص ۹۹.
2.. الكامل فى التاريخ، ج ۶، ص ۴۵۲.
