تحوّلات سياسي عصر كليني(جهان اسلام، بغداد، ري، قم) - صفحه 69

اسحاق نوبختى بود كه بدون پاسداشت حمايت هاى وى از خلافتش، او را در سال 322 ق، در چاهى زنده به گور نمود. ۱
پس از كور شدن قاهر و خلع وى از خلافت در سال 322 ق، الراضى باللّه ، به خلافت رسيد و تا 329 ق، خلافتش ادامه يافت. ۲ در اين دوره نيز دو تن از شخصيت هاى نوبختى، از عناصر قدرت در دستگاه خلافت محسوب مى شدند: ابوالحسين على بن عباس (م 324 ق) و پسرش، ابوعبد اللّه حسين (م 326 ق). ۳ شخص اخير، با تحوّلات سياسى و نظامى متعدّدى مواجه گرديد و به عنوان مشاور ابن رائق، مرد قدرتمند دستگاه خلافت، انتخاب گرديد و از بازيگران مهمّ قدرتمند سياسى وقت به شمار مى رفت. وى، از ابتداى سال 325 ق، پس از سلطه كامل ابن رائق بر بغداد و امور خلافت، به عنوان مشاور، در تمامى كارها، همراه وى گرديد و در واقع، ابوعبد اللّه نوبختى، از اين تاريخ، سمت وزارت خليفه را پيدا كرد. وى سرانجام در اثر بيمارى، به سال 326 ق درگذشت. ۴
در دوران الراضى، نوبختيان در مشاغل مهم سياسى اشتغال داشتند و اين از عوامل احترام و اقتدار حسين بن روح بوده است. وساطت وى در حل مشكلات ابن مقله، از وزراى مشهور وقت، نزد ابن رائق، مرد قدرتمند خليفه الراضى، باعث گشايش كار ابن مقله گرديد. ۵

5. شورش هاى ضدّ خلافت

ايّام غيبت صغرا، مقارن حيات كلينى، يكى از پرتلاطم ترين ادوار سياسى جهان اسلام است. در اين دوره، خيزش هاى ضد خلافت و ظهور دولت هاى ملّى و منطقه اى، به

1.. تجارب الاُمم ، ج ۵ ، ص ۳۷۵.

2.. الكامل فى التاريخ، ج ۸ ، ص ۲۸۲؛ تاريخ مختصر الدول، ص ۱۶۲.

3.. تجارب الاُمم، ج ۵، ص ۲۷۸ و ۳۳۱ و ۴۵۱ و ۴۵۲.

4.. الكامل فى التاريخ، ج ۸ ، ص ۳۳۰؛ تاريخ ابن خلدون، ترجمه : عبدالمحمد آيتى ، ج ۲، ص ۶۲۵.

5.. الأوراق، ص ۱۰۵.

صفحه از 143