پنج سال خلافت وى، پايتخت او دستخوش تغيير شد و مركز خلافت از كوفه منتقل گرديد. سرانجام وى ، در ذى حجّه 136 ق ، در انبار (پايتخت جديد) درگذشت. ۱ پايتخت منصور عباسى ، در هاشميه ، شهرى نزديك كوفه بود كه توسط سفّاح، طرّاحى گرديده بود. ۲
منصور ، دوست نداشت كه پايتخت او در منطقه كوفه باشد. با اين كه اين شهر ، از پايگاه هاى با سابقه ضد امويان با گروه هاى گوناگون و افكار مختلف شمرده مى شد و در مبارزه بنى عباس عليه امويان، يكى از مناطق مهم و قابل توجّه به شمار مى آمد و خلافت عباسيان از اين شهر پديدار گشت. امّا با تركيب جمعيتى و قبيلگى آن، مركز مطمئن و با ثباتى براى عباسيان نمى توانست باشد ؛ زيرا علويان در آن ، نيروى قابل توجّه و اعتبار خاصى داشتند و در منازعات سياسى آينده ، از عوامل تهديدكننده نظام خلافت عباسى به شمار مى آمد . به نظر مى رسد اين مهم ، موجب شد كه عباسيان در مدّتى كوتاه پس از استقرار در كوفه و حوالى آن ، كوشيدند تا پايگاه و مركز ديگرى به جز كوفه براى خود برگزينند. ۳ منصور ، جستجوگرانى را براى انتخاب جايگاه مناسب براى مردم و لشكريان فرستاد و خود همراه آنان شد. وى شخصا موضع كنونى بغداد را انتخاب و پسنديد و فرمان به بناى آن صادر كرد. ۴
بغداد ، به خاطر مركزيت در طول سده هاى مختلف ، مهم ترين و بزرگ ترين شهر ناحيه ميان رودان و عراق محسوب مى شود. اين شهر ، ريشه و اصالت ايرانى دارد . بكرى ، بغداد را نامى فارسى بر شمرده و معناى «باغ»، «بغ» و «داد» را بيان كرده است. وى ، پيشينه بغداد را يكى از روستاهاى ايرانى دانسته است كه ابوجعفر منصور آن را
1.. همان، ص ۲۶۶.
2.. معجم البلدان، ج ۱، ص ۴۵۷.
3.. چنان كه پيش تر گذشت، مدّت اندكى نيز شهر انبار، پايتخت سفّاح گرديد.
4.. معجم البلدان، ج ۱، ص ۴۵۸.
