جنوب عراق جريان داشت و تحوّلات سياسى گسترده اى نيز در مناطق مختلف جهان اسلام در حال رخ دادن بود. امّا سامراء و بغداد، ثبات سياسى داشتند و تنش هاى محدودى از آن گزارش شده است. در اين دوره، مركز خلافت مجددا به بغداد بازگشت ^۱ و تا ميانه سده هفتم و انقراض عباسيان به صورت پايتخت باقى ماند.
در اواخر دوران المعتمد، تشنّجاتى در بغداد رخ نمود. ^۲ يكى از مهم ترين اين ناآرامى هاى سياسى، حوادث سال 278 ق است. الموفّق، برادر و وليعهد المعتمد، فرمانده مشهور عباسى، قبل از برادرش مُرد. ^۳ المعتمد، مردى بى كفايت بود و از زندگى، خوش گذرانى و لهو و لعب را اختيار كرده بود و كارها در دست برادرش الموفّق بود، به طورى كه وى اوّلين خليفه اى است كه توسط اين برادر و وليعهدش زندانى شد. ^۴ پس از درگذشت الموفّق، براى تصاحب مقام ولايتعهدى، در بغداد درگيرى پيش آمد و طرفداران الموفّق، پيروز شدند و براى المعتضد، پسر وى، به عنوان وليعهد بيعت گرفته شد كه پس از المفوّض، پسر المعتمد، به خلافت برسد. ^۵
در محرم 279 ق، المعتمد، پسرش را از ولايتعهدى، خلع و ابى العباس احمد بن الموفّق، مشهور به المعتضد را به ولايتعهدى خود انتخاب كرد و نام المفوّض را از سكّه، خطبه، نامه نگارى ها و ديگر چيزها انداختند ^۶ و در رجب 279 ق، المعتمد درگذشت ^۷ و گفته شده است كه او با زهر كشته شد. از آن پس، المعتضد به خلافت نشست. ^۸