هفت والى براى كوفه عوض كرد. ۱
در 307 ق، در زمان وزارت حامد بن عباس، نرخ جنس و طعام گران شد. تمام طبقات مردم، از عامّ و خاص، شورش كرده و منبرها را شكستند؛ زيرا حامد، با سالاران و ملّاكين، غلّه را احتكار كرده بودند. شورشيان، انبار و دكان ها را غارت كردند، دو پل را در بغداد آتش زدند و زندان را شكستند، زندانيان را آزاد كردند و خانه رئيس نيروى انتظامى را غارت كردند. مردم، المقتدر را كه سوار قايق شده بود، سنگباران كردند. وى با اقدامات نظامى توأم با مدارا، فتنه را خاموش كرد. او دستور داد انبارهاى گندم را گشودند و به نرخ ارزان فروختند. در همين سال، يعنى 307 ق، حريقى در كرخ بغداد رخ داد و بسيارى از خانه ها و مردم سوختند. ۲
در اين سال، يعنى 311 ق، المقتدر، حامد بن عباس، و على بن عيسى را از وزارت و رياست ديوان بر كنار كرد و ابوالحسن بن فرات را خلعت داد و براى سومين بار، به وزارت منصوب كرد. ۳ به نظر مى رسد اين انتصاب، در جهت ساماندهى امور اقتصادى بوده است. چون ابن فرات، از ديوانسالاران كارآمد در زمينه امور مالى بوده است. سرانجام، ابن فرات و پسرش محسن، در 312 ق، دستگير و پس از مصادره اموال، اعدام شدند. ۴ ابن مسكويه و ابن اثير، شخصيت ابن فرات را مى ستايند و علّت قتل وى را رفتارهاى نامناسب پسرش محسن و تلاش جمعى از رقيبان متنفّذ وى در دربار خلافت عباسى مى دانند. ۵
ابوالحسن بن فرات، وزيرى كاردان و خاصه در امور مالىِ دولت، بسيار ماهر بود.
1.. همان، ص ۶۳؛ وفيات الأعيان، ج ۳، ص ۴۲۱ (در تاريخ الفخرى، ص ۲۶۷، آمده است: «در يك روز، از نوزده نفر، رشوه گرفته و براى سمت ناظر، به كوفه فرستاد!»).
2.. الكامل فى التاريخ ، ج ۸ ، ص ۱۲۱.
3.. همان، ص ۱۳۹.
4.. وفيات الأعيان، ج ۳، ص ۴۲۳؛ تجارب الاُمم، ج ۵ ، ص ۲۰۶.
5.. تجارب الاُمم، ج ۵ ، ص ۱۸۱؛ الكامل فى التاريخ، ج ۸ ، ص ۱۵۴.
