تحوّلات سياسي عصر كليني(جهان اسلام، بغداد، ري، قم) - صفحه 99

مونس، در دروازه شماسيّه در شرق بغداد، به قتل رسيد و مردم جنازه او را دفن كردند. ۱ در اين زمان، ابوالفتح فضل بن جعفر، از خاندان شيعى آل فرات، معروف به «ابن حنزابه»، به وزارت اشتغال داشت كه پنهان گرديد. ۲

7. دوران ضعف خلافت

فرداى قتل المقتدر، دو روز مانده به آخر شوال سال 320 ق، محمّد بن احمد معتضد، برادر خليفه مقتول، ملقّب به القاهر، به خلافت رسيد. وى مردى متلوّن مزاج و خشن بود و با مخالفان خود با خشونت شديد رفتار مى كرد. خاندان المقتدر را بازداشت و شكنجه كرد و مادر وى را نيز با وضع فجيعى كشت. او گروهى از سران دولت همچون مؤنس خادم، يليق و پسرش على را كشت. ۳
ابويعقوب اسحاق بن اسماعيل نوبختى، فرزند ابوسهل نوبختى، شيخ المتكلّمين اماميّه است. وى يكى از رجال سياسى پر سابقه اواخر دوران دوم عباسى است. ابويعقوب، به عنوان يكى از شخصيت هاى سياسى دستگاه خلافت عباسى، به هنگام انتخاب جانشين المقتدر، با تداوم خلافت در خاندان خليفه مقتول، مخالفت و از حكومت القاهر جانبدارى كرد. او با اين اقدام خود، ناخواسته حكم قتل خويش را صادر كرد؛ زيرا القاهر، مردى سخت گير بود و برخى از اميران دستگاه خلافت را كشت و از جمله به بهانه اى واهى و بدون ارجگذارى از حمايت هاى ابويعقوب از خلافتش، او را در 322 ق در چاهى افكنده و زنده به گور كرد. ۴
خشونت القاهر موجب گرديد كه در پنجم جمادى الاوّل 322 ق، برخى از

1.. همان، ص ۳۲۱.

2.. المنتظم، ج ۱۳، ص ۶۱؛ تتمّة المنتهى، ص ۳۸۴.

3.. مروج الذهب، ج ۴، ص ۳۱۲ ـ ۳۱۳.

4.. تجارب الاُمم، ج ۵ ، ص ۳۷۵؛ الكامل فى التاريخ، ج ۸ ، ص ۲۴۴؛ شذرات الذهب، ج ۴، ص ۱۱۱.

صفحه از 143