احمد بن اسحاق قمى ، در اين دوران ، فروزنده ترين ستاره اين آسمان است . محمّد بن جرير طبرى ، در شأن او مى گويد كه احمد بن اسحاق ، استاد شيخ صدوق و نماينده امام عسكرى عليه السلام بود . وقتى كه آن حضرت رحلت كرد ، وكالت حضرت صاحب الزمان(عج) را برعهده گرفت ، و از طرف آن حضرت ، نامه هايى خطاب به او صادر مى شد . ۱
دانشمندان علم رجال ، او را رابط قمى ها و امام ياد كرده اند و او را از اصحاب خاص امام عسكرى عليه السلام شمرده اند . ۲
وى وكيل و نماينده امام عسكرى عليه السلام در قم بود . در اين شهر ، مسجدى به نام آن حضرت بنا شده كه گويا به دستور امام بوده و هم اكنون نيز پابرجاست .
در بحارالأنوار ، روايتى نقل شده كه از آن استفاده مى شد ، او نماينده امام عليه السلام در موقوفات قم نيز بوده است . بنا بر اين ، مى توان او را از جمله متولّيان حضرت فاطمه معصومه عليهاالسلام نام برد .
يكى از جلوه هاى بارز مكتب حديثى قم، «معرفت امام شناسى» آنان بود . از اين روى ، احمد بن اسحاق ـ كه در زمان امام حسن عسكرى عليه السلام از بزرگان اين مكتب و از مفاخر قم بود ـ ، به حضور امام حسن عسكرى عليه السلام مى رسد و از ايشان مى خواهد تا امام بعد از خود را معرفى نمايد . امام حسن عسكرى عليه السلام مى فرمايد :
اى احمد بن اسحاق! خداوند ، از آن زمان كه آدم را آفريد تا روز قيامت ، هرگز زمين را از حجّت ، خالى نگذاشته و نمى گذارد . خداوند ، از بركت وجود امام ، زمين را از بلا محفوظ مى دارد و بارانش را نازل مى كند و بركات نهفته در دل زمين را آشكار مى سازد .
احمد بن اسحاق مى گويد : «پيشوا و امام بعد از شما كيست؟» . امام به سرعت
1.ر.ك : دلائل الإمامة ، ص ۲۷۲ ؛ حياة الإمام العسكرى ، ص ۳۳۳ .
2.الاحتجاج ، ص ۲۷۲ .