داشته اند . در اثر همين ارتباطات حديثى است كه مى توان گفت ولو زادگاه و احتمالاً مسكن مرحوم كلينى ، رى و كلين بوده ، ولى او از مفاخر مكتب حديثى قم است ، و قميّون هستند كه در مجموعه گران سنگ الكافى ـ كه 16109 حديث را در بر دارد ـ مى درخشند و در اسناد هشتاد درصد از روايات كتاب ، حضور دارند .
با توجّه به اساتيد و مشايخ قمى اوست كه كلينى را بايد «قمى» ناميد . روزى كه كلينى به شهر قم قدم نهاد و به زيارت بارگاه كريمه اهل بيت ، دختر موسى بن جعفر عليهم السلام شرفياب شد ، در واقع ، او بر افق بلند شخصيت حديثى خود طلوع كرد . ورود او به قم ، آغاز تكوين و تكامل آن مرد حديث و فقه بوده است . وى با حضور در اين مدرسه حديث ، بنيان الكافى خود را پى ريزى كرد .
چون زندگى اين فقيه و محدّث نامدار ، در عصر غيبت صغرا بوده است ، نگاهى به تحوّلات اين دوره مى افكنيم ؛ امّا پيش از ورود به اين عصر ، به عنوان مقدمه ، تحوّلات قم در عصر امام حسن عسكرى عليه السلام و ارتباط قميّون با آن بزرگوار را مرور مى كنيم .
شاگردان و وكلاى قمى امام حسن عسكرى عليه السلام
با وجود همه خطرات و تنگناهاى موجود در عصر آن امام عليه السلام ، شهر قم ، پاسدار مكتب امامت بود و جريانى از نور ، سامرا و قم را به هم متّصل ساخته بود . كاروان هاى قمى ، به سوى سامرا در حركت بودند و محدّثان عالى قدر مكتب حديثى قم ، قافله سالار اين كاروان ها بودند .
از مجموع شاگردان آن حضرت كه بيش از صد نفر بودند ، ۱ فرزانگانى از قم در ميان آن جمع مى درخشيدند ؛ چهره هايى مانند :
1.شيخ طوسى ، تعداد آنان را متجاوز از صد نفر دانسته و بعضى نيز اصحاب و روات آن حضرت را تا ۲۱۳ نفر معرفى كرده اند (حياة الإمام العسكرى عليه السلام ، ص ۳۴۵ ـ ۴۱۳) .
