اوضاع و احوال سياسي،اجتماعي و فرهنگي دوران حيات كليني - صفحه 26

وى مرقد امام حسين عليه السلام را خراب كرد و زمين كربلا را به زير شخم برد . ۱
ـ مأمون در جواب اين كه «چرا امام رضا را ولى عهد خود نموده؟» مى گويد :
اين مرد، از ديدگاه ما پنهان بود . او مردم را به سوى خويشتن فرا مى خواند . از اين رو، خواستيم ولى عهد ما بشود تا هر چه مردم را به خويشتن جلب كند، همه به نفع ما تمام بشود. در ضمن، به ملك و خلافت ما نيز اعتراف كند و شيفتگانش نيز به پوچى ادّعايش پى برند . ما ترسيديم كه اگر او را به حال خود رها كنيم ، وضعى برايمان پديد آورد كه قابل تحمّل و پيشگيرى نباشد ... . ۲
ـ متوكّل نيز، خشم و نفرت خود را نسبت به شيعيان، با خراب كردن قبر امام حسين عليه السلام ، نشان داد و اين مسئله ، بر اساس حكمى بود كه در سال 236 ق، از وى صادر شد و مردم را از زيارت ائمّه عليهم السلام منع كرد . او در آن سال ، شخصى را به نام «ديزج» مأمور كرد تا قبر امام حسين عليه السلام را ويران كند . ۳ وى پس از ويران كردن قبر امام حسين عليه السلام ، دستور داد در آن جا كشاورزى كنند ؛ سپس در آن حوالى، آبْ روان كرد ، پاسگاه ها و سربازان مسلّح گماشت و دستور داد كه هر كس به زيارت قبر آمد ، دستگيرش كنند . ۴
ـ دوران خلافت معتمد، هم زمان با امامت امام حسن عسكرى عليه السلام بود . وى با آگاهى از رابطه پدرى و فرزندى اين امام با مهدى منتظر عليه السلام ـ كه پيامبر، بشارت آمدن او را داده بود ـ ، امام را تحت نظر گرفت و سرانجام، آن حضرت را به شهادت رسانيد .

2 . دوران غيبت صغرا

اين دوره، با شهات امام حسن عسكرى عليه السلام شروع مى شود و با درگذشت آخرين

1.تاريخ كربلا و حائر حسين، ص ۱۳۹ ـ ۱۴۰؛ تاريخ شيعه ، ص ۱۶۳ .

2.مسند الإمام الرضا عليه السلام ، ج ۱ ، ص ۹۶؛ زندگى سياسى هشتمين امام، ص ۱۹۱ ـ ۱۹۲.

3.مجمل التواريخ و القصص ، ص ۳۶۰ .

4.مقاتل الطالبيين، ص ۵۸۹ ؛ الكامل فى التاريخ، ج ۹ ، ص ۴۱۱۶؛ تاريخ الخلفاء، ص ۳۴۷ .

صفحه از 33