مقدّمه

محمّد بن يعقوب كلينى، از محدّثان بزرگ و به نام شيعه، مؤلّف اوّلين جامع حديثى شيعه، از معاصران دوران غيبت صغراى امام عصر(عج) است، و به دليل همين قدمت ، اثر حديثى او شايان توجّه فراوان است . كتاب حديثى او به نام الكافى، از همان نخستين روزهاى تأليف، مورد توجّه محدّثان ، عالمان و دانشمندان شيعه و اهل سنّت قرار گرفت .
اين سؤالات كه : آيا محيط رشد و نموّ و وفات وى محيط آرامى بوده؟ آيا اين مكان ها از نظر مذهبى يك دست بوده ؛ يا وجود مذاهب و فرقه هاى مختلف، باعث تشتّت آرا شده بود؟ آيا با شيعيان نيز مانند ساير فرقه ها و مذاهب اهل سنّت ـ كه اكثرا موافق با حكومت هاى آن زمان بوده اند ـ ، برخورد مى شده، يا اين كه هميشه در فشار و سختى بوده اند؟ آيا مثل اكنون كه در بسيارى از كشورهاى اسلامى ، درگيرى و جنگ هاى داخلى وجود دارد ، در بغداد و رىِ آن زمان نيز، براى به كرسى نشاندن يك عقيده يا مذهبِ موافقِ حكومت هاى جور ، يا به قدرت رسيدن شخص خاص ، جنگ و خونريزى وجود داشته است ؟ تمام اين سؤال ها ذهن هر خواننده اى را به خود مشغول مى سازد .
حال، نگارنده، با توجّه به اين كه از تاريخ ولادت كلينى در كتب رجالى و حديثى مطلبى نيافته ، عمرى هفتاد ساله براى وى در نظر گرفته و سعى نموده است در اين پژوهش، جواب سؤالات فوق را بيان نمايد .

بخش اول : رى

رى ، شهرى افسانه اى است كه مى گويند آن را حضرت شيث بن آدم ، بنا نهاد . هوشنگ پيشدادى، بر عمارت هاى آن بيفزود، و منوچهر بن ايرج ، آن را مرمّت كرد، و مهدى عبّاسى، پس از ويرانى مجدّد ، آن شهر را دوباره احيا كرد . ^۱