بصير، عن أبي عبد الله عليه السلام، قال: «قال أمير المؤمنين عليه السلام: صِلُوا أرحامَکم و لو بالتَّسليم، يقول الله ـ تبارک و تعالي ـ : وَاتَّقُوا الله الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ الله كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبَاً1 ؛ 2
امام امير المؤمنين عليه السلام فرمود: صله ارحام کنيد، گرچه با سلامي باشد. خداي تبارک و تعالي ميفرمايد: «و از خدايي که به [نام] او از همديگر درخواست ميکنيد، پروا نماييد؛ و زنهار از خويشان مبريد که خدا همواره بر شما نگهبان است».
علامه طباطبايي در تفسير الميزان، بسياري از روايات را بر مصداق، حمل ميکند و براي اين منظور، اصطلاح جَري و تطبيق را به کار ميبرد. بر اساس شمارش نگارنده، 94 مورد تعبير «جري» 3 و 226 مورد تعبير « تطبيق» 4 را به کار برده است.
5. بيان لايههاي معنايي
يکي از وجوه تازگي و نو بودن قرآن، اشتمال اين کتاب بر بطون، يا لايههاي معنايي (تأويلات) است، بدين سان که يک عبارت يا سياق آن ميتواند در خود، معاني متعدد طولي را همراه داشته باشد که بر فهمهاي مختلف، آشکار ميگردند، چنان که در روايات، اشاره شده که قرآن، داراي هفت بطن يا هفتاد بطن است. ۵
بخشي از روايات تفسيري به بيان اين لايههاي معنايي پرداخته است؛ از قبيل:
و في رواية محمّد بن أحمد بن يحيي، عن محمّد بن الحسين، عن عبد الله بن المُغيرة، عمّن ذکره، عن أبي عبد الله عليه السلام، قال في تفسير هذه الآية:۶«إذا رأيتموهم وهم يحبّون آل محمّد فارفعوهم درجة».
قال ابن بابويه: الحديث غير مخالفٍ لما تقدّمه، و ذلک أنّه إذا اُونس منه الرشد ـ و هو حفظ المال ـ دُفع إليه ماله، و کذلک إذا اُونس منه الرشد في
1.همان، آيه ۱.
2.البرهان في تفسير القرآن، ج ۲، ص ۱۴، ح ۲۰۷۸.
3.ر.ک : الميزان في تفسير القرآن: ج ۱، ص ۴۱، ۴۲، ص ۴۶، ص ۱۵۳، ص ۲۶۶، ص ۳۳۵، ص ۳۹۲و ج ۲، ص ۲۹، ص ۵۹، ص۳۴۱، ص ۳۴۷ و ج ۳، ص ۱۲۶ و ج ۴، ص ۳۸۴، ص ۳۸۵، ص ۴۱۳، ص ۴۲۱، ص ۳۴۸، ص ۷۱، ص ۷۰، ص ۲۵، ص ۱۷۸ و ج ۵، ص۱۲۸، ص ۱۵۲، ص ۱۵۳، ص ۱۵۴، ص ۲۰۰، ص ۲۳۴، ص ۳۶۲، ص ۴۲۴ و ج ۷، ص ۱۱۱، ص ۲۶۵، ص ۳۰۸، ص ۳۴۸، ص۳۵۰، ص ۳۶۹، ص ۳۸۵، ص ۳۹۱ و ج ۸ ، ص ۹۰، ص ۲۹۰، و ج ۹، ص ۶۱ ، ص ۱۳۱، ص ۱۸۴، ص ۳۱۸ و ج ۱۰، ص ۴۱ وج۱۱، ص ۳۶۷ و ج ۱۲، ص ۶۶, ص ۳۰۸، ص ۳۰۹، ص ۳۲۶ و ج ۱۳، ص ۷۱، ص ۲۴۲، ص ۳۰۶، ص ۴۰۲ و ج ۱۴، ص ۲۳۱، ص ۲۵۷، ص ۳۶۴ و ج ۱۵، ص ۲۳۷، ص ۲۵۴، ص ۲۹۲، ص ۳۹۱، ص ۴۰۶ و ج ۱۶، ص ۱۲، ص ۵۶، ص ۷۴ ، ص ۱۴۹، ص۲۱۰، ص ۲۵۲، ص ۳۶۷ و ج ۱۷، ص ۹، ص ۲۶، ص ۱۴۷، ص ۲۶۷، ص ۲۷۸، ص ۲۷۹، ص ۳۰۲، ص ۴۱۹ و ج ۱۸، ص ۴۸، ص ۲۰۸، ص ۲۳۳، ص ۲۹۲، ص ۲۹۱، ص ۳۶۱، ص ۴۰۲ و ج ۱۹، ص ۱۱۸ ، و ج ۱۹، ص ۱۲۸، ص ۲۴۶، ص ۲۵۷ و ج ۲۰، ص۳۸، ص ۴۱, ص ۴۲، ص ۴۶، ص ۴۸، ص ۱۵۷، ص ۱۹۴، ص ۲۵۷.
4.ر.ک : همان, ج ۴، ص۸۵، ص ۲۸۷، ص ۳۵۸، ص ۳۷۹، ص ۴۱۲ و ج ۵، ص ۴۱، ص ۲۲۵، ص ۲۶۵، ص ۳۰۸، ص ۴۱۲، ص ۴۲۶، ص ۴۳۳ و ج ۷، ص ۱۱۰ و ج ۱۴، ص ۲۵۳ و ج ۱۶، ص ۳۴۶ و ج ۱۷، ص ۲۵۹، ص ۲۶۰، ص ۲۶۷، ص ۲۷۸، ص ۲۷۹، ص ۴۳۲ وج ۱۸، ص ۶۹ و ج ۱۹، ص ۱۹۸، ص ۲۰۹ و ج ۲۰، ص ۱۴۳، ص ۳۶۰.
5.ر.ک : عوالي اللئالي، ص ۱۱۶؛ فرهنگ مأثور عرفاني، ذيل «إنّ للقرآن...».
6.مقصود، آيه ۶ از سوره نساء است.