کارها را با شما کرده سرزنش نکنيد؛ زيرا خداوند کسي است که مي‌بخشد و مي‌گيرد، نيرو مي‌دهد و ناتوان مي‌کند و همه امور به دست اوست ۱ آنچه مؤيد اين نکته است آيه مبارک وَقَالُوا مَا هِي إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا نَمُوتُ وَنَحْيَا وَمَا يُهْلِكُنَا الاَّ الدَّهْرُ وَمَا لَهُم بِذلِکَ مِنْ عِلْمٍ إِنْ هُمْ إِلَّا يَظُنُّونَ۲ است که کافران در آن، هلاکت و مالکيت را به روزگار نسبت داده‌اند و خداوند عقيده آنان را نکوهش کرده‌است. اين آيه همچنين گوياي مالکيت مطلق خداوند است که مفسّر معناي عبارت «فإن الله هو الدهر» در روايت مذکور به شمار مي‌رود ۳۴
استشهاد به مؤيدهاي روايي
يکي ديگر از راه‌هاي فهم معاني مجازي که سيد رضي رحمه الله آن را به کار گرفته است ـ استفاده از روايات هم‌مضمون به مثابه شواهد روايي است. سيد رضي رحمه الله در مقام تبيين مجاز، در مواردي که موضع مجاز در روايات ديگر نيز به کار رفته باشد و امکان تبيين آن با استناد و استشهاد به ساير روايات وجود داشته باشد، آن روايات را به مثابه مؤيدي بر معناي مورد نظر ذکر مي‌کند. او اين روش را در موارد متعدّدي در المجازات النبوية به کار گرفته است:
نمونه اول:
روايت شماره 70: «أجد نَفَس ربکم من قِبَل اليمن»۵؛ نفس پروردگارتان را از سوي يمن مي‌يابم!
«نفس» در اين روايت در معناي مجازي به کاررفته و مراد از آن ياري و نصرت خداوند است. مقصود از «يمن» نيز نه سرزمين که اهل يمن و همان انصارند که خداوند آشفتگي دين و درماندگي مومنان را به دست آنان برطرف کرد ۶ سيد رضي رحمه الله در تأييد اين نکته، به کاربرد اين تعبير در عرف و کلام عرب در عباراتي مانند «أنت في نَفَس من أمرک» اشاره مي‌کند؛ به معناي اين که فرد در امور خود با گشايش رو به روست؛ چنان که عبارت «اللهم نَفِّس عنّي» به معناي درخواست برطرف کردن دشواري و سختي است ۷ سيد رضي رحمه الله پس از تبيين معناي مجاز در اين روايت، به دو شاهد روايي ديگر از پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم در تأييد اين برداشت خود استشهاد کرده‌است:
1. «لا تسبّوا الريح فآنها من نفس الرحمان»۸؛ به اين معنا که خداوند به واسطه باد سختي‌ها را از بين مي‌برد و خشکي زمين را برطرف مي‌کند.
1.۱ . ر.ک : همان، ص۲۲۳.
2.۱ . و گفتند: جز زندگي دنيا زندگي ديگري نداريم، مي‌ميريم و زنده مي‌شويم و جز روزگار ما را به هلاکت نمي‌رساند؛ حال آن که به آن آگاه نبودند و تنها گمان و ظن مي‌بردند (سوره جاثيه، آيه ۲۴).
3.۱ . ر.ک : المجازات النبوية، ص ۲۲۳ ـ ۲۲۴.
4.۱ . براي ساير نمونه‌ها ر.ک : روايات شماره ۶ ، ۹، ۱۲، ۲۶، ۲۷، ۳۷، ۴۴، ۵۶، ۱۴۶، ۱۵۲، ۱۸۵، ۱۸۷، ۲۱۴، ۲۱۶، ۲۲۲، ۲۲۳، ۲۶۷، ۳۱۰ و ۳۴۸.
5.۱ . همان، ص۶۹ .
6.۱ . ر.ک : همان‌جا.
7.۱ . ر.ک : همان، ص۷۰.
8.۱ . باد را دشنام ندهيد؛ زيرا از نفس خداست.
