انگيزه خود را نوعي کشمکش دروني و دغدغه ذهني معرفي مي‌کند، ^۱ سبک و شيوه کلي اين شرح اجتماعي، امروزي و متناسب با فهم عمومي از نهج البلاغه، مطابق با مقتضيات عصر حاضر است. لذا جلوه‌هاي آن را مي‌توان در خطبه‌هاي سياسي و حتي اخلاقي نهج البلاغه به تماشا نشست.
ويژگي بارز شرح في ظلال را مي‌توان در اختصارنويسي، ساده نويسي و بيان حرف‌ها و سخناني جديد از دنياي امروز و ديروز دانست. اهتمام نويسنده آن بر اين بوده است که با اين مختصات و به دور از تطويل، نهج البلاغه را شرح و تفسير کند. با توجه به اين مقدمات، مباحث کلي اين شرح عبارت‌اند از:

1. اختصار نويسي

مؤلف همان طور که در مقدمه ^۲ بيان داشته، هدفش از شرح، سخن به درازا گويي نبوده، بلکه غرض، بيان مراد و منظور اصلي کلام امام است، که البته شارح در اين نکته موفق بوده است؛ گرچه در مواردي [که خواهد آمد] از موضوع اصلي خود خارج شده است، اما به طور کلي شيوه و ساختار و بن مايه اصلي کار وي همين مختصرنويسي است که در همين نکته مي‌توان نکات جديد و قابل توجهي يافت. اين نکته در تمامي شرح به وضوح پيداست.

2. ساده نويسي

از نکات مهم ديگر اين شرح مي‌توان از اين مؤلفه، يعني ساده نويسي وي ياد کرد. به همين دليل است که عمده مخاطبان اين شرح و يا ديگر تاليفات ايشان، از قشر جوان تشکيل شده است؛ مثلاً ذيل حکمت 242 ـ که امام مي‌فرمايد: «اذا ازدحم الجواب خفي الصواب»، تنها اين عبارت را نوشته است:
اذا سئلت عن امر و تصورت له العديد من الاجوبة وقعت في حيرة بخاصة اذا کان للمسؤول عنه جهتان: احداهما للتحليل و الثانية للتحريم و ايضاً تخفي الحقيقة اذا کثر المجيبون باجوبة متضاربة. ^۳
با کمي دقت مي‌توان دريافت که وي با زباني ساده و به دور از تکلف، همراه با مثال و نمونه و ... مي‌کوشد، علاوه بر دوري از اطناب، مراد اصلي کلام امام را به مخاطب القا کند و در نهايت، سخن شرح شود. اين نکته را در کل شرح با نگاهي اجمالي قابل ملاحظه است.

3. تاثير پذيري از فضاي سياسي حاکم بر دنياي جديد

شيخ محمد جواد مغنيه در محيط لبنان و زير حملات رژيم غاصب صهيونيستي زندگي خود را سپري کرده است. اين فضا بر تأليف اين کتاب و يا حتي ديگر کتاب‌هاي ايشان تأثيري زيادي گذاشته و سبب شده وي به هنگام شرح بخش‌هايي که امام از ظلم و جنايت و ... سخن مي‌گويند، به گونه‌اي آنها را به