روش شناسی شرح فی ظلال نهج البلاغه - صفحه 110

به . ۱
و يا در خطبه 14 ـ که خطبه امام خطاب به کوفيان است ـ مي‌نويسد:
الخطاب لأهل الكوفة ، ما في ذلک ريب، لأنه جاء بعد الانتهاء من حرب الجمل و فتح البصرة ۲
و يا در نامه 38 مي‌گويد:
الخطاب لابن العاص الذي باع دينه بولاية مصر ۳

4. معرفي مختصري از مخاطب نامه

مخاطب نامه در پاره‌اي از موارد به اختصار معرفي شده است. به همين دليل مؤلف سعي کرده مختصر شرح حالي از مخاطب نامه امام ارائه دهد؛ به عنوان مثال در ابتداي شرح نامه 32 ـ که به قثم بن عباس نوشته شده ـ شارح ابتدا با استفاده از شواهد تاريخي و با ارائه شرح حال مختصري از قثم بن عباس به شرح خود ادامه مي‌دهد. ۴ و يا در نامه 13 خطاب به مالک اشتر شارح پس از جستاري در زندگي مالک به شرح نامه مي‌پردازد. و همچنين است نامه امام (نامه 41) به عمر بن ابي سلمه مخزومي و جانشين نمودن نعمان بن عجلان زرقي که در باره هر دو به صورت اختصار شرح حال ارائه داده است. وي مي‌نويسد:
و تتلخص بأن عمر ابن أبي سلمة كان والياً للإمام علي البحرين، فاستبدله بنعمان بن عجلان لحاجته اليه في حرب معاوية، لأنه يعتمد عليه في نصرة الحق و الدين. بقي أن نشير إلي التعريف بعمر و نعمان، و الأول هو ربيب رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم حيث تزوج بأمه بعد موت أبيه أبي سلمة. و قد ولد في ... . ۵
و همچنين است در باره مخاطب نامه 44 خطاب به عثمان بن حنيف. ۶

5. معرفي شخصيت‌ها

گاهي در لابه لاي برخي بحث‌ها ـ که قصد دارد از کتابي و يا از شخصيتي مطلبي نقل کند ـ در باره شخصيت آن مطلبي را نقل مي‌کند. وجه تمايز اين نکته با مؤلفه پيشين در اين است که در قبلي مربوط به شخصيت مورد خطاب امام است، لذا با شواهد تاريخي، مختصر توضيحي در باره شخصيت مورد بحث ارائه مي‌دهد، ولي در اين مؤلفه شارح به معرفي مختصري در باره شخصيت‌ها در طي تاريخ، چه صاحبان تأليف و چه شخصيت‌هاي تاريخي و... مي‌پردازد و ارتباطي به مخاطب امام ندارد؛ نمونه:

1.همان، ج ۱ ، ص۱۰۲.

2.همان، ج ۳، ص ۳۷۹.

3.همان، ج ۳، ص ۵۵۴.

4.همان، ج ۳، ص ۵۳۶.

5.همان، ج ۳ ص ۵۶۵.

6.همان، ج۴، ص۱۴.

صفحه از 131