نتيجه

شرح في ظلال نهج البلاغة محاولة لفهم جديد اثر گران ارج شيخ محمد جواد مغنيه شرحي روان، و مختصر نويس است. در اين شرح ـ که به صورت ترتيبي پيش رفته است ـ با دو گزاره و مؤلفه برمي‌خوريم که سبب شده، شرح از نظم و ساختار مناسبي برخوردار باشد، از آن جمله است گزاره‌ها به لحاظ ساختار و گزاره به لحاظ محتوا که در مقاله به تفصيل از آنها سخن رفت. شارح با استفاده از اين مؤلفه‌ها و گزاره‌ها درصدد است شاکله شرح خود را به گونه‌اي بنا نهد که به هدف و غرض خود ـ که همان اختصارنويسي است، لطمه‌اي وارد نشود. اما به طور کلي سخن اصلي ـ که بايد در مورد آن بيان شود ـ اين است که شرح في ظلال شرحي امروزين، اجتماعي و متناسب با فهم عمومي از نهج البلاغه و مطابق با مقتضيات عصر کنوني است. اين نکته از مشخصه‌ها و مختصات اصلي اين شرح به شمار مي‌رود که سبب شده به گونه‌اي اين شرح با ديگر شروح، متفاوت و متمايز باشد؛ چنان که مي‌توان موارد بي‌شماري از اين نکته را در کل شرح يافت و به تماشا نشست.
از جمله موارد آسيب‌شناسي شرح في ظلال که در مقاله به طور مفصل از آنها سخن رفت، شرح نکردن قسمت‌هايي از متن، مشخص نکردن مصدر و منبع و يا گوينده برخي اقوال، عدم توجه به منابع و اسناد سخنان امام، عدم بيان وجه تسميه خطبه‌ها، درازگويي در برخي موارد و همچنين توضيح ندادن عبارات شريف رضي است که در مقاله به نمونه‌ها و مثال‌هايي ازآنها اشاره شد.

کتابنامه

ـ اعيان الشيعة، سيد محسن امين، بيروت: دارالتعارف للمطبوعات، ‌1406ق.
ـ تجارب محمد جواد مغنيه، محمد جواد مغنيه، قم: انوار الهدي، دوم، 1427ق.
ـ چشمه خورشيد (آشنايي با نهج‌البلاغه) ، مصطفي دلشاد تهراني، تهران: انتشارات دريا، دوم، 1382ش.
ـ الشيعة و الحاکمون، محمد جواد مغنيه، ترجمه: مصطفي زماني، دوم، بي‌جا، 1343ش.
ـ فهرس التراث، سيد محمد حسين حسيني جلالي، قم: انتشارات دليل ما، 1422ق.
ـ في ظلال نهج البلاغة محاولة لفهم جديد، محمد جواد مغنيه، بيروت: دارالعلم للملايين، سوم، 1358ق.
ـ في ظلال نهج البلاغة محاولة لفهم جديد، محمد جواد مغنيه، حققه و علق عليه: سامي الغريري، قم: موسسة دارالکتاب الاسلامي، 1425ق.
ـ موسوعة طبقات الفقهاء، جعفر سبحاني، قم،‌ مؤسسة الامام الصادق عليه السلام، 1418ق.