7. تدليس و فريبکاري راوي؛ 1 گاهي تقطيع در حديث به هدف فريبکاري و انتساب ديدگاه‌هاي شخصي به معصوم عليه السلام است و اين سبب شده تا كلام معصوم عليه السلام را به نحو كامل ثبت ننمايند؛ براي نمونه مي‌توان به روايت زير اشاره کرد:
محمّد بن أبي عمير به واسطه برخي از اصحاب خود، از امام صادق عليه السلام روايت نموده که شخصي به آن حضرت گفت: ابا الخطّاب از شما نقل مي‌نمايد كه به او فرموده ايد:
إِذَا عَرَفْتَ الْحَقَّ فَاعْمَلْ مَا شِئْتَ. فَقَالَ: لَعَنَ الله أَبَا الْخَطَّابِ، وَ الله مَا قُلْتُ لَهُ هَكَذَا وَ لَكِنِّي قُلْتُ: إِذَا عَرَفْتَ الْحَقَّ فَاعْمَلْ مَا شِئْتَ مِنْ خَيرٍ يقْبَلْ مِنْکَ، إِنَّ الله ـ عَزَّ وَ جَلَّ ـ يقُولُ: مَنْ عَمِلَ صَالِحاً مِن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى....2 ؛ هر گاه حقّ را شناختي، پس هر چه مي‌خواهي بكن، فرمود: خدا ابا الخطّاب را لعنت كند! به خدا قسم! من به او اين چنين نگفته ام و لكن گفتم: هر گاه حق را شناختي، پس هر چه از اعمال نيک كه خواستي انجام ده كه از تو پذيرفته مي‌شود، چون خداي عزّ و جلّ فرموده است: وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثي وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِکَ يدْخُلُونَ الْجَنَّةَ يرْزَقُونَ فِيها بِغَيرِ حِسابٍ 3 ؛ هر كس كار شايسته اي انجام دهد، خواه مرد يا زن، در حالي كه مؤمن باشد، آنها وارد بهشت مي‌شوند و در آن روزي بي حسابي به آنها داده خواهد شد.
همچنين خداوند متعال مي‌فرمايد:
مَنْ عَمِلَ صَالِحاً مِن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً 4 ؛
هر كس كار شايسته اي انجام دهد، خواه مرد باشد يا زن، در حالي كه مؤمن است، او را به حياتي پاک ، زنده مي داريم .
فضيل بن عثمان گويد: شخصي به امام صادق عليه السلام عرض كرد:
إِنَّ هَؤُلَاءِ الْأَخَابِثَ يرْوُونَ عَنْ أَبِيکَ يقُولُونَ إِنَّ أَبَاکَ عليه السلام قَالَ: إِذَا عَرَفْتَ فَاعْمَلْ مَا شِئْتَ، فَهُمْ يسْتَحِلُّونَ بَعْدَ ذَلِکَ كُلَّ مُحَرَّمٍ، قَالَ: مَا لَهُمْ ـ لَعَنَهُمُ الله ـ إِنَّمَا قَالَ أَبِي عليه السلام إِذَا عَرَفْتَ الْحَقَّ فَاعْمَلْ مَا شِئْتَ مِنْ خَيرٍ يقْبَلُ مِنْک 5 ؛ اين ناپاكان (غاليان) از پدرت روايت مي‌نمايند و مي گويند پدرت عليه السلام اين چنين فرموده است كه: هر گاه شناخت پيدا كردي، هر كار مي‌خواهي بكن. و آنان بعد از اين هر حرامي را حلال مي‌شمرند. فرمود: آنها را چه شده است ـ خدا آنها را از رحمت خود دور گرداند ـ به درستي پدرم فرموده است: چون حق را شناختي، هر
1.أضواء علي الصحيحين، ص۹۱؛ المستدرک علي الصحيحين، ج۳، ص۱۱۱.
2.معاني الأخبار، ص۳۸۸، باب نوادر المعاني.
3.سوره مؤمن، آيه۴۰.
4.سوره نحل، آيه ۹۷.
5.معاني الأخبار، ص۱۸۲؛ بحار الأنوار، ج ۲۷، ص۱۷۴، باب ۷ (أنه لا تقبل الأعمال إلا بالولاية): إِنَّ هَؤُلَاءِ الْأَجَانِبَ يَرْوُونَ... .
