لَمْ يحْفَظْ أَبُو هُرَيرَةَ لِأَنَّهُ دَخَلَ وَ الرَّسُولُ صلي الله عليه و آله و سلم يقُولُ: قَاتَلَ الله الْيهُودَ يقُولُونَ الشُّومُ فِي ثَلَاثٍ إلخ فَسَمِعَ آخِرَ الْحَدِيثِ وَ لَمْ يسْمَعْ أَوَّلَه .۱
ابو هريره همه حديث را ضبط نكرده است، زيرا او نزد رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم آمد؛ در حالي كه ايشان مي‌‌فرمود: خدا بكشد يهود را كه مي‌گويند: شومي در سه چيز است تا آخر و او آخر حديث را شنيد و آغازش را (كه نقل قول يهود بود) نشنيد.
و نيز نقل است که در خدمت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم صحبت از شومي به ميان مي‌آيد. حضرت صلي الله عليه و آله و سلم به صورت قضيه شرطي مي‌فرمايد:
إن كانَ الشُّومُ فِي شيءٍ ففي الدَّارِ وَ الْمَرْأَةِ وَ الْفَرَسِ.۲
در نقل ديگري اين جمله را ايشان سخن نادرست زمان جاهليت دانسته‌اند:
كانَ أهلُ الجاهليةِ يقُولُون.... ۳
ب. تقطيع ذيل حديث؛ مانند حديثي که از ابو هريره نقل شده است که پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «اگر يکي از شما درون خود را پر از چرک و خون کند، بهتر از آن است که پر از شعر کند». چون اين خبر به عايشه رسيد، گفت: حديث را خوب حفظ نکرده است. پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «اگر يکي از شما درون خودش را پر از خون و چرک کند، بهتر از آن است که پر از شعري کند که به وسيله آن کسي هجو شود». ۴
ج. تقطيع صدر و ذيل هر دو؛ مانند حديث زير در منابع اهل سنت:
يَا عَلِي لَأَنْ يَهْدِي الله عَلَي يَدَيْکَ رَجُلًا خَيْرٌ لَکَ مِمَّا طَلَعَتْ عَلَيْهِ الشَّمْسُ.۵
اين در حالي است که در منابع شيعي با صدر و ذيلي اين گونه آمده است: امام صادق عليه السلام از امير مؤمنان روايت مي‌کند که فرمود:
لَمَّا وَجَّهَنِي رَسُولُ الله صلي الله عليه و آله و سلم إِلَي الْيَمَنِ، قَالَ: يَا عَلِي! لَا تُقَاتِلْ أَحَداً حَتَّي تَدْعُوَهُ إِلَي الْإِسْلَامِ وَ ايْمُ الله لَأَنْ يَهْدِي الله ـ عَزَّ وَ جَلَّ ـ عَلَي يَدَيْکَ رَجُلًا خَيْرٌ لَکَ مِمَّا طَلَعَتْ عَلَيْهِ الشَّمْسُ وَ غَرَبَتْ وَ لَکَ وَلَاؤُهُ؛۶هنگامي كه پيامبر خدا صلي الله عليه و آله و سلم مرا به يمن روانه كرد، فرمود: اي علي، با هيچ كس پيش از آن که وي را دعوت به اسلام كرده باشي كارزار مكن. به خدا سوگند! اگر خداوند مردي را به دست تو هدايت كند، براي تو از همه آنچه خورشيد بر آن طلوع و غروب كرده، بهتر است و ولاي او (حق دوستي او با خداوند) از آن توست.
پيامدهاي تقطيع
روشن است بسياري از احاديث معصومان عليهم السلام تقطيع شده و حديث کامل آن به دست ما نرسيده است. تقطيع نادرست آثاري را در پي داشته است که به برخي از اينها اشاره مي‌شود:
1.بحار الأنوار، ج ۶۱، ص۱۸۶، باب ۷.
2.عمدة القاري، ج۱۴، ص۱۴۹ و ج۲۰، س۸۹.
3.مسند احمد، ج۶، ص۲۴۶.
4.مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ج۸، ص۱۲۰.
5.المعجم الكبير، ج۱، ص۳۳۲، ح۹۹۴؛ المستدرک علي الصحيحين، ج۳، ص۵۹۸؛ مجمع الزوائد، ج۵، ص۳۳۴.
6.الكافي، ج۵، ص۳۶، باب الدعاء إلي الإسلام قبل القتال؛ وسائل الشيعة، ج۱۵، ص۴۲، ب۱۰؛ مستدرك الوسائل، ج۱۱، ص۳۰، ب۹، ح۱۲۳۵۷؛ ج۱۷، ص۲۱۰، ب۶، ح۲۱۱۶۸؛ بحار الأنوار، ج۱۹، ص۱۶۷، ب۸؛ ج۹۷، ص۳۴، ب۳؛ ج۱۰۱، ص۳۶۴، ب۱۱؛ الجعفريات، ص۷۷، باب وجوب الدعوة قبل القتال؛ النوادر، ص۱۴۰.
