پند گيرد و چهار پا با تازيانه خوردن.
با در نظرگرفتن مجموعه حديث، عبارت «الْأُمُورُ أَشْبَاهٌ» بدين معناست که از گذشته براي حال و آينده خود پند گير که کارها شبيه و مانند هم هستند. بنا بر اين، پيام اين فراز پرمغز، همان جمله تاريخ تکرارمي‌شود، است. 1
3. در روايت سكوني از امام صادق عليه السلام آمده است كه فرمود:
أَنَّ عَلِياً عليه السلام كَانَ يُضَمِّنُ الْقَائِدَ وَ السَّائِقَ وَ الرَّاكِب. 2 امير‌مؤمنان عليه السلام كسي را كه از جلو حيوان افسار او را مي‌کشد، و آن که از پشت آن را مي‌راند، و آن كس كه سوار بر آن است همه را ضامن مي‌دانست.
حديث‌پژوه معاصر در شرح حديث فوق مي‌نويسد:
خبر تمامش ذكر نشده است تا معنايش واضح باشد.
و در الكافي ذيلي دارد كه امام مي‌‌فرمايد:
مَا أَصَابَ الرِّجْلُ فَعَلَي السَّائِقِ، وَ مَا أَصَابَ الْيدُ فَعَلَي الْقَائِدِ وَ الرَّاكِب ؛ 3 آنچه با سُم پا آسيب رسانيد، با شخصي است كه آن را از پشت مي‌راند، و آنچه با سُم دست آسيب رسانيد، غرامتش با كسي است كه از جلو حيوان را مي‌کشد و آن كس كه سوار بر آن است.
اين تقطيع و حذف از مواردي است كه مخلّ به معناست. 4
4. در منابع اهل سنّت از پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم نقل نموده‌اند: «التَّاجِرُ فَاجِرٌ». 5 متن روايتِ بدون تقطيعِ ذيل آن، در منابع شيعي آمده است؛ مثلاً شيخ صدوق رحمه الله چنين آورده است:
قَالَ رَسُولُ الله صلي الله عليه و آله و سلم: التَّاجِرُ فَاجِرٌ وَ الْفَاجِرُ فِي النَّارِ إِلَّا مَنْ أَخَذَ الْحَقَّ وَ أَعْطَي الْحَقَّ؛ 6 پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: تاجر تبهكار است، و تبهكار جايش دوزخ، مگر آن كس كه حق خود را بگيرد و حق ديگران را بدهد.
5. مير داماد در الرواشح از نمونه‌هاي تخريج نادرست، حديث زير را با حذف استثناي آن دانسته است: پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم فرموده است:
مَنْ قَالَ: لَا إِلَهَ إِلَّا الله، مُحَمَّدٌ رَسُولُ الله. فَقَدْ حُقِنَ مَالُهُ وَ دَمُهُ، إِلَّا بِحَقّهِ وَ
1.فقيه پارسا، ص۲۹۹.
2.من لا يحضره الفقيه، ج ۴، ص۱۵۶، ح۵۳۵۱ .
3.الكافي، ج۷، ص۳۵۴؛ تهذيب الأحكام، ج۱۰، ص۲۲۵، ب۱۸؛ الاستبصار، ج۴، ص۲۸۴، ب۱۶۹؛ وسائل الشيعة، ج۲۹، ص۲۴۸، ب۱۳.
4.من لا يحضره الفقيه، ترجمه غفاري، ج ۵، ص۵۵۱.
5.الفايق في غريب الحديث، ج۱، ص۱۳۱؛ عمدة القاري، ج۱، ص۲۲۲.
6.من لا يحضره الفقيه، ج ۳، ص۱۹۴، ح۳۷۲۹. و نيز ر.ک : مستند الشيعة، ج۲، ص۳۲۳.
