جواب حضرت موسى گفت كه : اى موسى به چندين سال گناه مرا پيش از خلق من يافتى در تورات؟ گفت : به سى سال. ^۱ گفت : پس همين است. پس حضرت صادق عليه السلام گفت كه : پس غالب شد آدم بر موسى عليه السلام . ^۲
و به اين مضمون چند روايت شده است و از غوامض اخبار قضا و قدر است و بعضى حمل بر تقيّه كرده اند ؛ چون اين حديث در ميان عامّه نيز مشهور است.
و نزديك به اين حديث روايتى از مثنوى در تنبيهات گذشت از اين غامض تر و به گمان فقير آن روايت صحيح نيست و در اين حديث ، جواب حضرت آدم عليه السلام بر وجه مذكور و تصديق حضرت صادق عليه السلام آن جناب را در اين جواب به مقتضاى تيقّن به قضا و به موجب تسليم و رضا است.
و مراد آنكه ، از اينكه حقّ تعالى گناه مرا پيش از خلق من نوشته است ، نبايد كه اين گناه بر ما باشد ، بلكه به مضمون «لَّن يُصِيبَنَآ إِلَا مَا كَتَبَ اللّه لَنَا»^۳ از براى ماست ، پس به زمين آمدن ما و ساير امور مترتّبه بر گناه من بايد راضى بود.
و به اين امور ، راه اعتراض بر من نشايد پيمود كه تمامى در معنى نفع ماست ، هر چند به ظاهر ضرر نمايد.

اصطياد

بعضى جواب حضرت آدم عليه السلام را از باب تيقّن به قدر گرفته اند و در بيان معنى تيقّن به قدر اينجا گفته اند كه : يعنى بعد از آنكه خطاى من در علم الهى گذشته باشد و پيش از خلق من نوشته شده باشد ، چاره اى از وقوع نيست ولا محاله به وقوع پيوستنى است به دو وجه :
يكى آنكه : چون اين نوشتن و در علم حقّ گذشتن به مقتضاى حكمت است ، لهذا