به انو شيروان است به تخفيف شيروان ناميده شده است و برخى هم گفته اند احتمالاً نام يكى از طويف ساكن البانيا (بخشى از سرزمين دولت هخامنشى) است. ۱
مؤلف
محمّد بن حسن معروف به محقق يا مدقق ۲ شروانى، فقيه، اصولى و متكلم و محقق برجسته اواخر عصر صفويه، در حدود سال 1033 ق در شروان به دنيا آمد. ۳ پس از طى دوران كودكى و نوجوانى و فراگيرى مقدمات علوم به مركز علمى روزگار خود، يعنى اصفهان آمد و در آن حوزه ارجمند به آموختن علوم اسلامى مشغول شد.
او در بدو ورود به اصفهان، جذب مجلس درس آقا حسين خوانسارى (د 1099 ق) شد و مورد توجه ويژه وى قرار گرفت . تنكابنى در قصص العلماء جريانى را از اولين روز شاگردى شروانى نزد آقا حسين خوانسارى نقل كرده است. همو قضاياى ديگرى را نيز از مباحثه و مجادله اين استاد و شاگرد نقل مى كند. ۴
تنكابنى در تذكرة العلماء نيز قصه ملاقات ملا خليل قزوينى (د 1098 ق) شارح الكافي را با شروانى و بحث درباره دو قول شاذ قزوينى و مجاب شدن او و اين كه قزوينى با ديدن شروانى كه شاگرد آقا حسين خوانسارى بود، از ملاقات و بحث با استاد، منصرف شد را نقل كرده است. ۵
شروانى به زودى در حوزه اصفهان رشد يافت و به فهم و ذكاوت و دقت و موشكافى معروف شد. او از آقا حسين خوانسارى اجازه روايى دارد. ۶
شيخ حسن بلاغى نجفى او را چنين ستوده است:
1.«شروان»، سپيده كوتى، دانشنامه ادب فارسى، حسن انوشه.
2.مطلع الشمس، ج ۱ ـ ۲، ص ۶۸۱؛ جغرافياى تاريخى شيروان، مقيمى، ص ۲۵۲ ـ ۲۵۳.
3.مير محمّد باقر خاتون آبادى او را هنگام وفات شصت و پنج ساله دانسته است. ر. ك: وقايع السنين والاعوام، ص ۳۶۴.
4.قصص العلماء، ص ۲۴۹ ـ ۲۵۰.
5.تذكرة العلماء، ۸۹ ـ ۹۰.
6.نجوم السماء، ص ۱۹۲.
