حديث صحيفه و قلم - صفحه 27

3. بدون ذكر سند

پيامبر صلي الله عليه و آله به هوش آمد و به آنان نگريست. سپس فرمود: «دوات و کتفي برايم بياوريد تا نوشته‌اي برايتان بنويسم که بعد از آن هرگز گمراه نشويد». سپس بي‌هوش شدند. فردي از حاضران برخواست تا دوات و کتف بياورد. عمر به او گفت: «بازگرد! او هذيان مي‌گويد». آن فرد بازگشت. کساني که نزد آن حضرت بودند از اين کوتاهي در آوردن دوات و کتف پشيمان شدند. همديگر را ملامت کردند و گفتند: «إنا لله وإنا إليه راجعون. ما بر بعد از رسول خدا صلي الله عليه و آله آزمند شديم». وقتي آن حضرت به هوش آمد. برخي گفتند: «اي رسول خدا! آيا کتف و دواتي بياوريم؟» فرمود: «آيا بعد از آن چه گفتيد؟ نه، ولي توصيه مي‌کنم که با خاندان من به نيکي رفتار کنيد»؛ سپس از مردم روبرگرداند و مردم نيز برخواستند ( الارشاد: ج۱ ص۱۸۴).

4. نقل از منابع اهل سنت

علماي شيعه، معمولا اين حديث را از منابع اهل سنت نقل كرده‌اند. برخي از نقل كنندگان اين حديث عبارتند از:
فضل بن شاذان (م260) در الايضاح از طريق اهل سنت؛ مرحوم شيخ مفيد (336 ـ 413) در الارشاد؛ مرحوم نعماني (م380) در الغيبه از طريق سليم و از طرق اهل سنت؛ سيد بن طاووس (م664) در اليقين و الطرائف از طريق اهل سنت؛ مرحوم فضل بن حسن طبرسي (م548)، صاحب مجمع البيان در اعلام الوري؛ مرحوم احمد بن علي طبرسي (م560) در الاحتجاج از سليم؛ مرحوم علي بن يونس عاملي نباطي (م877) در الصراط المستقيم، علامه مجلسي و ... .

علت كم نقل شدن اين حديث در منابع شيعي

به نظر مي‌رسد كه چون اين حديث از احاديث احتجاجي و مورد پذيرش كامل اهل سنت بوده است، انگيزه چنداني براي نقل مستقل پيدا نكرده است.

اعتبار حديث در منابع شيعي

اگر در مباحث رجالي فقط بر سند حديث تكيه كنيم، شايد بتوان در سند اين حديث در منابع شيعي موجود خدشه كرد؛ زيرا يا از طريق اهل سنت، يا بدون ذكر سلسله سند و يا از كتاب سليم نقل شده است كه نمي‌توان به طور كامل و مطابق با روال متداول، به آن اعتماد كرد. اما اگر در علم رجال بپذيريم كه معيار پذيرش احاديث، يافتن خبر مورد اعتماد (موثوق به) است ـ كه به نظر مي‌رسد همين ديدگاه درست است ـ مي‌توان به اين رخداد كاملا اعتماد كرد.

صفحه از 40