گلگشتي در الطراز - صفحه 84

موارد بسياري نقدهاي فيروز آبادي، بر جوهري را نپذيرفته، به دفاع از جوهري مي‌پردازد. دوم آنکه، برخي از مواد لغوي که در ساير معاجم نيامده است، را استدراک کرده، در الطراز آورده است.
الطراز، تا کنون چاپ نشده بود، اما موسسة آل بيت عليهم السلام لاحياء التراث آن را احيا کرد و تا کنون، شش جلد از آن به صورت محقَّق و مصحَّح چاپ شده است که تعداد مجلدات آن به پانزده خواهد رسيد. محقق محترم آقاي سيد علي شهرستاني مقدمه مفصلي با عنوان المنهج الاشتراکي النقدي في اللغة بر اين کتاب نوشته است که جلد صفر الطراز محسوب مي‌شود.
مؤلف نتوانسته کتاب را به اتمام برساند و الطراز در حرف صاد ماده «قمص» به پايان رسيده است ( الذريعة إلى تصانيف الشيعه: ج 5 ص157).

رياض السالکين و الطراز

کار بزرگ سيد در شرح صحيفه سجاديه، مدخل‌هاي لغوي و خصوصاً بخش الاثر را به شکل فزاينده‌اي در تأليف الطراز, غني کرده است. ( الطراز الاول: ج صفر ص330) از اين رو ايشان از لغات صحيفه که در رياض السالکين به شرح آن پرداخته است در الطراز بهره مي‌برد. مثلاً در برخي موارد، ايشان خلاصه شرح در رياض السالکين را در الطراز مي آورد. به عنوان نمونه در ماده «جسأ» همين کار را مي‌کند ( الطراز الاول: ج صفر ص327). البته، گاهي شرح واژه در الطراز با شرح همان واژه در صحيفه متفاوت مي شود. همچنين، در مواردي، شرح ايشان در الطراز از شرح در رياض کامل‌تر و داراي اتقان بيشتري است که نمونه آن، شرح ايشان در ماده «ضبأ» است ( الطراز الاول: ج صفر ص330).

غريب الحديث در الطراز

آ. بررسي و نقد

ايشان در اين کتاب، به نقد شروح و سخنان پيشينيان نيز پرداخته است به عنوان مثال در ماده‌ي ا ز ب پس از آوردن حديثي در شرح واژه ي إزْب مي‌نويسد:
هو کـ‌ عهن و هو غير أزبَّ العقبة فذاک بفتح الهمزة و الزاي و تشديد الباء، و ياتي في ز ب ب . و وهم ابن الأثير في ذکره هنا و القول بأنهما واحدٌ، خطأ؛
اِزْب بر وزن عِهْن است و اين غير از أزبْ العقبة است که به فتح همزه و تشديد با، است و در ماده ز ب ب مي‌آيد و ابن اثير اشتباه کرده که آن را اينجا آورده و اينکه هر دو دوي اينها يکي است نادرست است ( الطراز الاول: ج1 ص283).
همچنين ايشان در ماده و ط أ کلام طريحي را نقد کرده است. طريحي در شرح سخن امير المؤمنين عليه السلام که فرمود: «إِنْ ثَبَتَتِ الْوَطْأَةُ فِي هَذِهِ الْمَزَلَّةِ فَذَاک» منظور از ثبات قدم را استقامت بر راه حق و هدايت مي‌داند و حديث را اين‌گونه معنا مي‌کند که اگر قدم در جايي که غالباً قدمها مي‌لغزد،

صفحه از 95