واکاوی جریان غلو و جعل حدیث در فرقۀ خطابیه و رفتار ائمه (ع) با آنان
سال
سوم / شماره پیاپی
6 /
صفحه
9-29
چکیده :
بازشناسی اندیشهها و رفتارهای فرق و مذاهب اسلامی یکی از نیازهای علمی جامعه به شمار میآید. زیرا میتواند به شناخت دیدگاههای مختلف اعتقادی و مذهبی که در ادوار مختلف تاریخ اسلامی وجود داشته و آثاری که از خود بر جای گذاشته کمک کند. از جمله این فرق که تأثیرات درخور توجهی داشته، فرقه خطابیه است. رئیس این فرقه محمد بن مقلاص اسدی، معروف به ابوالخطاب بوده که در نیمۀ نخست سدۀ دوم، افکار غالیانه را ترویج میکرده و پیروانی داشته است. نوشتۀ پیش رو به این سه مسئله پاسخ داده است: 1. چه عواملی سبب غلو آنان بوده است؟ 2. آیا این فرقه زمینههای جعل حدیث را فراهم کرده است؟ 3. امامان (ع) چه واکنشی به این جریان داشتهاند؟ بررسی منابع فرقهشناختی، حدیثی و رجالی نشان میدهد رسیدن به منافع مادی و برخی اهداف سیاسی و ریاستطلبی از مهمترین انگیزههای غلو خطابیه بوده است و عمدهترین بسترهای جعل حدیث را آنان، بهویژه در زمینه فضایل و علم غیب ائمه (ع) و نیز حوزههای کلامی همچون اعتقاد به حلول خداوند در اشخاص فراهم کردند. روش بهکاررفته در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است.
کلیدواژههای مقاله :غلو، غالیان، جعل حدیث، خطابیه، امامان