يا أَيهَا النَّبِي حَرِّضِ الْمُؤْمِنينَ عَلَى الْقِتالِ إِنْ يکنْ مِنْکمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ يغْلِبُوا مِائَتَينِ وَ إِنْ يکنْ مِنْکمْ مِائَةٌ يغْلِبُوا أَلْفاً مِنَ الَّذينَ کفَرُوا بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يفْقَهُون؛ ^۱
اى پيامبر، مؤمنان را به جهاد برانگيز. اگر از [ميان ] شما بيست تن، شکيبا باشند بر دويست تن چيره مى شوند، و اگر از شما يکصد تن باشند بر هزار تن از کافران پيروز مى گردند؛ چرا که آنان قومى اند که نمى فهمند.
به روشني مي‌توان داوري نمود که اين آيه تنها در مقام «تقويت هرچه بيشتر روحيه سربازان» ^۲ بوده و ارتباطي با ابتدا کردن به جنگ با دشمنان ندارد. بنا بر اين، استدلال به اين نيز خالي از مناقشه نخواهد بود.
فَإِذَا انْسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِکينَ حَيثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَ خُذُوهُمْ وَ احْصُرُوهُمْ وَ اقْعُدُوا لَهُمْ کلَّ مَرْصَدٍ فَإِنْ تابُوا وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ فَخَلُّوا سَبيلَهُمْ إِنَّ الله غَفُورٌ رَحيم؛ ^۳
پس چون ماه هاىِ حرام سپرى شد، مشرکان را هر کجا يافتيد، بکشيد و آنان را دستگير کنيد و به محاصره درآوريد و در هر کمينگاهى به کمين آنان بنشينيد. پس اگر توبه کردند و نماز برپا داشتند و زکات دادند، راه برايشان گشاده گردانيد؛ زيرا خدا آمرزنده مهربان است.
اين آيه را به جرأت مي‌توان مهم‌ترين دليل قرآني بر وجوب جهاد ابتدايي به شمار آورد.
پيش از آن که به کلام مفسّران در باره اين آيه مراجعه کرده و با نگاهي به اسباب نزول آيه مراد الهي از آن را دريابيم. نکته‌اي اصولي ذهن هر مطالعه‌کننده مطّلعي را به خود مشغول مي‌دارد، و آن وقوع اوامر چهارگانه در اين آيه در مقام حظر و منع است. به عبارت روشن‌تر، امر به کشتن، دستگير کردن، به محاصره در آوردن، و در کمين نشستن، همگي منوط بر سپري شدن ماه‌هاي حرام شده‌اند. يعني پس از انقضاي ايامي که از برخورد مسلّحانه و قهرآميز در آن منع شده‌ايد، اقدام به اين امور نماييد. شيخ طوسي دلالت چنين امري بر اباحه را، و نه وجوب، مطابق نظر اکثر فقها مي‌داند ^۴ ، و شهيد صدر خبر از اتفاق و اجماع فقيهان بر عدم دلالت آن بر وجوب مي‌دهد، اگرچه در دلالت آن بر اباحه يا رجوع به حکم پيش از حظر، و يا حکم ديگري غير از اين دوحکم، اختلاف رأي ميان فقها به چشم مي‌خورد ^۵ . به اين ترتيب، بر اساس مباني اجتهاد فقهي مصطلح، دلالت اين آيه بر وجوب برخورد قهرآميز ابتدايي با مشرکان مخدوش است.