سيره آشکار معلوم و متيقّن رسول الله و اصحاب ايشان اشاره کرده و بر آن تأکيد مي‌ورزد. ^۱ ما نيز مناسب است تا پيش از ذکر و بررسي آيات مورد استدلال در اين فرع فقهي، به سيره رسول اکرم نظري بيافکنيم، تا در سايه آن به فهم بهتر مرادات خداوند نايل گرديم.
اجماع مورد ادّعا را مورد بررسي قرار نمي‌دهيم؛ چرا که اجماع فقها در چنين مسائلي، از آنجا که مدارک و مستندات حکم در دست است، «اجماع مدرکي» بوده و ارزش تعيين کننده‌اي نخواهد داشت. ^۲

سيره رسول اکرم در خصوص جهاد ابتدايي

از جمله اتـّهاماتي که پاره‌اي از نويسندگان و تحليل‌گران تاريخ اسلام بر اين دين الهي و الگوي تمدّن بشري انساني وارد مي‌کنند، آن است که اسلام سوار بر شمشير به پيش رفته است، و هر فتح و پيروزي که به دست آورده، در سايه جنگ‌افروزي و نبرد با اقوام و قبايل ديگر بوده است. اين اتـّهام متکي
بر يکي از اقدامات حکومتي است که پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله از ماه‌هاي اوّليه تشکيل دولت اسلامي در
مدينه انجام داد، که همانا تنظيم لشکريان و انجام عمليات رزمي متناوب و مکرّر است. در پاره‌اي از
اين جنگ‌ها شخص پيامبر فرماندهي لشکريان را بر عهده داشت که به نام غزوه ناميده شده‌اند، و در پاره‌اي ديگر ايشان شرکت نمي‌کرد، بلکه لشکر را به فرماندهي شخص ديگري اعزام مي‌نمود که سريه ناميده مي‌شوند.
مراد فقيهاني همچون صاحب جواهر از سيره قطعي رسول الله در اقدام به جهاد ابتدايي همين تجهيز و اعزام مکرّر لشکريان به صورت غزوات و سراياست؛ لکن دقّت در حقايق تاريخي در باره اين غزوات و سرايا به خوبي روشن‌گر آن است که آن اتهام و اين سيره قطعي مورد ادّعا به هيچ وجه بر عملکرد پيامبر اعظم انطباقي ندارد، بلکه تحرّکات نظامي که رسول الله صلي الله عليه و آله در شهر مدينه، با فاصله زماني اندکي از تشکيل دولت اسلامي، آغاز کردند، چند هدف را تعقيب مي‌کرد :
ـ يکي از اين اهداف، ايجاد همدلي بيشتر ميان اقشار و گروه‌هاي مختلف مردم تابع اين حکومت بود. مسلـّم است که در مسافرت افراد همسفر با خـُلقيات فردي و خصوصيات شخصي يکديگر آشنا مي‌شوند و در اثر توليد خاطرات مشترک با يکديگر انس و الفت بيشتر پيدا مي‌کنند. مسافرت چنانچه با تدبير اداره گردد، مي‌تواند موجب نزديکي قلبي همسفران گردد و در حالي که، چنانچه چنين تدبيري در کار نباشد، بدترين عامل براي ايجاد و تشديد تفرقه و تشتـّت در ميان جمعيتي با سوابق و علايق گوناگون است. از اين رو، رسول گرامي اسلام در تمامي تحرّکات و سفرهاي رزمي، چنانچه خود حضور داشتند، مهاجران و انصار را همراه و همسفر مي‌کردند تا با مديريت مدبّرانه خويش همدلي و قرابت بيشتري ميان رعاياي دولت اسلامي فراهم آورند.
ـ هدف دومي که در اين تحرّکات رزمي مسلمانان تحت امر پيامبر اکرم نهفته بود، آشنايي مهاجران با سرزمين يثرب و احوال جغرافيايي در باره آن بود تا در صورت نياز و هنگام حمله دشمنان، رزمندگاني که