نقش آرزوها در رضایت زندگی بر اساس مدل اسلامی عملکرد أمل: یک بررسی مفهومی

نشریه : پژوهش‌نامه روانشناسی اسلامی

نویسنده : پديدآورنده : حمید رفیعی هنر

چکیده :

در منابع روان‌شناختی حداقل به سه دیدگاه در زمینه رابطه آرزوها و رضایت زندگی می‌توان دست یافت؛ وجود رابطه، عدم رابطه، و رابطه دوگانه بر اساس آرزوهای درونی-بیرونی. تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش آرزوها در رضایت زندگی بر اساس مدل اسلامی عملکرد أمل با روش توصیفی-تحلیلی با استفاده از تحلیل چند مرحله‌ای منابع دست اول اسلامی به یافته‌های ذیل دست یافته است: بر اساس مدل اسلامی عملکرد أمل که مشتمل بر دو خرده سیستم رویکردیِ عقل مدار و اجتنابیِ جهل مدار بوده و به‌واسطه سه فرایند بسط أمل، قصر أمل، و طول أمل به فعالیت می‌پردازد؛ رابطه آرزوها و رضایت زندگی فرایند دوگانه می‌باشد. در فرایند اول، با میانجی‌گری سازه عقل، آرزوها نقش افزایشی در رضایت زندگی داشته و در فرایند دوم با میانجی‌گری سازه جهل، آرزوها نقش کاهشی در رضایت زندگی را ایفا می‌کنند. مکانیزم‌های کاهش دهنده و افزایش دهنده رضایت زندگی در فرایندهای مذکور بر اساس پیامدهای طول أمل و آثار قصر و بسط أمل عبارتند از «نادیده گرفتن حقایق- درنظر گرفتن حقایق»، «فراموشی عملِ معطوف به هدف-توجه به عمل معطوف به هدف»، و «انکار قطعیات-باور به قطعیات» که هر یک از آنها موارد فرعی‌ تر را پوشش می‌دهند.