از اين موضوع سخن گفت.
اين نظريه ـ که با نام «برچسب‌زني» ۱ شهرت يافته ۲ ـ به پيامدهاي بين کج‌رفتاري و جامعه هم‌نوا، بويژه عوامل رسمي کنترل اجتماعي مي‌پردازد. برچسب‌زني، نظريه‌اي فرآيندي است و تحليل‌هاي آن، بر واکنش‌هاي ديگران (کساني که قدرت تعريف رفتار کسي و برچسب زدن به او را دارند) نسبت به افراد يا کنش‌ها و ارزيابي منفي از آن، متمرکز است. بر طبق اين نظريه، برچسب زدن به شخص، ممکن است وي را به سوي رفتارهايي در جهت نقش مرتبط با برچسب، هدايت کند؛ حتي اگر آن صفت، کوچک‌ترين شباهتي با وي نداشته باشد. مردم، معمولاً رفتار فرد برچسب زده شده را به نحوي گزارش مي‌کنند که گويي رفتاري نابهنجار را توصيف مي‌کنند و معمولاً از برچسب‌هاي شناخته شده براي عموم، استفاده مي‌کنند که ممکن است در مورد فرد، صادق باشد يا نباشد. اين فرآيند، باعث مي‌شود تا رفتار مردم و تعاملات آنها را با فرد برچسب خورده، دچار تغيير سازد. ۳
ريشه‌هاي قرن بيستمي اين نظريه، مديون مطالعات علمي فرانک تاتِن بام است. او در کتابش، جرم و جامعه، معتقد است که فرآيند ارتکاب جرم، در نتيجه فرآيند برچسب‌زني تعريف، و تفکيک مي‌شود. توصيف و توضيح اين امر واضح است. آدمي از نسبت دادن صفات ناپسند از سوي ديگران به خود، ناراحت مي‌شود و به دنبال راه فراري مي‌گردد تا خود را از خيال‌پردازي ديگران برهاند. ۴
حال ما در اين پژوهش، در پي يافتن پاسخ‌هاي حديثي به محورهاي نظريه برچسب‌زني هستيم. در اين مسير ابتدا، با توان محدود خويش به جستجوي در نظريه برچسب‌زني پرداختيم، نتيجه اين جستجو را در قالب محورهايي، دسته‌بندي کرديم. اين محورها را، بر منابع حديثي، عرضه کرده و محصول در قالب توصيف و تنسيق گزاره‌ها و تحليل‌هاي حديثي ناظر به اين مقوله‌ها، ارائه مي‌شود.
ابتدا نبايد تصور شود اين کار به منزله سخن نهايي احاديث در باره نظريه برچسب‌زني و يا حتي پرسش‌هايي است که ما با آن به سراغ احاديث رفته‌ايم؛ چون ما در زمان کوتاه و محدوديت‌هايي که داشتيم (و با توجه به ضعف فراوان نگارنده) به جستجو پرداختيم. يقيناً نکاتي وجود دارد که ما از آن غفلت کرده‌ايم. امّا ادعاي ما اين است که از مجموعه احاديثي که ما با کليدواژه‌هاي مشخصي به آن دست يافته‌ايم، اين نکات استخراج شده است. بديهي است که اين کار تنها يک قدم مقدماتي و ناچيز در مسير آن هدف سترگ است، ولي لازم است در مسير اين هدف والا تک‌نگاري‌هاي فراواني انجام گيرد تا پس از آن بتوان به جمع‌بندي در اين زمينه پرداخت.
مفاهيم
نظريه برچسب‌زني
اين نظريه ـ که با نام «برچسب‌زني» ۵ شهرت يافته ۶ ـ به پيامدهاي بين کج‌رفتار و جامعه هم‌نوا، بويژه
1.»Social _ labeling theory«.
2.از اين نظريه با نام‌هاي «برچسب اجتماعي»، «برچسب»، «انگ‌زني» و «واکنش اجتماعي» هم ياد مي‌شود (ز. ک: جرم و جرم‌شناسي، ص ۷۹).
3.جامعه‌شناسي کجروي، ص ۲۰۶ و ۲۰۷.
4.Encyclopedia of criminology and Deviant Behavior, p ۱۹۷۰.
5.Social ـ labeling theory.
6.از اين نظريه با نام‌هاي «برچسب اجتماعي»، «برچسب»، «انگ‌زني» و «واکنش‌هاي اجتماعي» هم ياد مي‌شود.
