آبرويت را نشانه تير گفتار، مگردان۱.۲
در حديث ديگري، امام صادق عليه السلام فرموده است:
ما اهل بيت بر فرزندان خود، در خردساليشان، کنيه نيکو ميگذاريم، مبادا که نامهاي زشت بر آنان بگذارند.۳
احاديث ياد شده، ناظر بر اين نکته هستند که فرهنگسازي پرهيز از قرار گرفتن در مواضعي است که به انسان برچسب زده شود، از آموزههاي ديني است که بر آن تأکيد شده است.
در حديث ديگري، امام علي عليه السلام ميفرمايد:
کسي که خود را در مواضع تهمت قرار ميدهد، نبايد کسي را که به او سوء ظن پيدا ميکند، سرزنش نمايد۴.۵
ابن ميثم بحراني، از شارحان نهج البلاغة، در توضيح اين مطلب فرموده امام عليه السلام ميگويد:
چرا که او خود، باعث شده تا به او گمان بد ببرند و سرزنش کسي که گمان بد به وي برده است، وجهي ندارد؛ زيرا بدگماني او مستند به قرينهاي است که زمينه به وجود آمدن چنين گماني است.۶
1 ـ 1 ـ 6 . تقيه
تقيه نهادي فرهنگي، سياسي و فقهي است که در آموزههاي شيعه، رسميت يافته است و يکي از راهحلهاي مهمي است که ميتوان آن را در پي «پرهيز از قرار گرفتن در مواضع برچسب خوردن»، ارزيابي کرد. شاهد اين سخن نيز حديث پيشگفته ابوبصير از امام صادق عليه السلام است که ابوبصير به امام عليه السلام عرض کردند، به خاطر برچسبهاي (رافضي بودن) خونمان را حلال کردند و شيعيان با اين مشکل مواجه هستند، که در اينجا تقيه به عنوان يک اصل مسلم فقهي براي حفظ جان مطرح ميشود. که از طرفي ميتوان آن را به منظور پرهيز از قرار گرفتن در موضع برچسب خوردن، ارزيابي کرد.
2 ـ 1 ـ 6 . منع تجسس
يکي از راهکارهاي کنترلي، منع تجسس در زندگي افراد جامعه و برچسب زدن به آنهاست که در برخي احاديث، به آن اشاره شده است. در حديثي، امام صادق عليه السلام فرموده است:
1.۱ . نهجالبلاغة، نامه ۶۹ .
2.۱ . الکافي، ج ۶، ص ۱۹.
3.۱ . سنن النبي، ص ۱۵۷.
4.۱ .نهج البلاغة، حکمت ۱۴۶.
5.۱ .ترجمه گويا، ج ۳، ص ۲۷۴.
6.۱ .شرح نهج البلاغة، ابن ميثم، ج ۵، ص ۵۴۶ .