ابزارهای آفرینندۀ انسجام متنی در خطبۀ اول نهج‌البلاغه

نشریه : پژوهشنامه نهج البلاغه

نویسنده : پديدآورنده : ابراهیم ابراهیمی
پديدآورنده : علیرضا طبیبی
پديدآورنده : سمیه سلمانیان

چکیده :

خطبۀ اول نهج­البلاغه که با حمد خداوند باری‌تعالی آغاز می­شود و با ذکر حج پایان می­پذیرد علی­رغم تنوع موضوعات و محورهای مختلف آن از انسجامی قابل توجه برخوردار است. سخن از حمد و ستایش انسان به خاطر نعمت­ هایش و سپس نحوۀ پدید آمدن آسمان­ها و زمین و سخن از حضرت آدم و آفرینش او و سرانجام سخن از پیامبر عظیم­الشأن اسلام و ذکر یکی از آداب و رسوم اسلام چون حج، گرچه در ظاهر گوناگون و پراکنده می­باشد؛ اما به‌صورت خطی و مستقیم در پی هدفی مشخص تنظیم شده است. بررسی و شناخت ابزارهای آفرینندۀ انسجام و تحلیل این عوامل انسجام­ساز براساس نظریۀ هلیدی و نظریۀ مکمّل رقیّه حسن هدف پژوهش پیش­رو است. از این رو پژوهش حاضر کوشیده عوامل انسجام­ساز و هماهنگی میان این عوامل را با شیوه توصیفی تحلیلی در خطبۀ اول نهج­البلاغه بررسی و تحلیل نماید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که امام علی(ع) در این خطبه توجه شایانی به ایجاد گره­ها و حلقه­های انسجام­ساز نموده و خطبۀ او به­رغم تنوع موضوعات از انسجام قابل ملاحظه­ای برخوردار است.