مفهوم حقوق شهروندى در نهج ‏البلاغه

نشریه : ماهنامه معرفت

نویسنده : پديدآورنده : مهدیه عربی فر

چکیده :

در پژوهش حاضر درصدديم «مفهوم و حقوق شهروندى» را از ديدگاه امام على عليه ‏السلام در دو بُعد علمى و كاربردى بررسى كنيم. به اين منظور چيستى مفهوم و حقوق شهروندى در نهج ‏البلاغه با تأكيد بر هفت محور بررسى مى ‏گردد: بستر شهروندى (فضاى شكل‏ گيرى ايده شهروندى)، مبانى شهروندى (مبناى نگرش به شهروندى و حقوق و تعهدات مربوط)، محتواى شهروندى (نسبت ميان تعهدات و مزايا، با حقوق و تكاليف)، عمق شهروندى (حدود اهميت و دخالت شهروندى در حوزه خصوصى و عمومى)، نوع شهروندى (نوع نگرش به مشاركت شهروندان در عرصه سياسى)، گستره شهروندى (چگونگى باز يا بسته بودن برخوردارى از حقوق شهروندى در يك جامعه و قلمرو آن) و غايت شهروندى (كه به غايت نظام سياسى و جامعه بستگى دارد).
در نهايت اين دريافت حاصل مى ‏شود كه برخلاف دوگونه شهروندى در نظام‏ هاى دموكراتيك و اقتدارگرا كه به ترتيب عمدتا مبتنى بر حق‏ محورى و تكليف‏ محورى است، در نهج‏ البلاغه، اميرمؤمنان عليه‏ السلام به شهروندى مبتنى بر محوريت حق و تكليف به صورت متقابل معتقد است.